Wystawa: Hans Poelzig w Muzeum Architektury

Muzeum Architektury we Wrocławiu zaprasza na wystawę poświęconą życiu i twórczości Hansa Poelziga – jednego z najważniejszych architektów XX stulecia i teoretyka architektury, pedagoga i animatora życia artystycznego we Wrocławiu. Potrwa od 26 maja do 2 października 2022 roku

Z Wrocławia do Nowego Jorku i z powrotem. Hans Poelzig i styl tworzywa

Impulsem dla prezentowanej ekspozycji było przekazanie w 2020 roku do zbiorów Muzeum Architektury kompletu mebli zaprojektowanych przez Hansa Poelziga dla wrocławskiej rodziny Briegerów. Meble, stanowiące przez lata wyposażenie nowojorskiego salonu profesora Fritza Sterna, są unikatowymi przykładami sztuki użytkowej projektowanej przez tego wybitnego architekta. Nigdy wcześniej nie były publicznie prezentowane, a ich fotografie zostały po raz pierwszy zamieszczone w katalogu wystawy „Hans Poelzig we Wrocławiu. Architektura i sztuka 1900–1916”, która przekrojowo prezentowała dorobek Hansa Poelziga na tle życia artystycznego Wrocławia pierwszej dekady XX wieku. Kuratorzy obecnej ekspozycji – Jerzy Ilkosz, dyrektor MA,

i Maria Zwierz – postanowili przyjrzeć się bliżej twórczości architekta przez pryzmat jego stosunku do rzemiosła, które było niezwykle istotnym elementem pracy Hansa Poelziga, zarówno jako projektanta, jak i pedagoga.

Wystawa „Z Wrocławia do Nowego Jorku i z powrotem. Hans Poelzig i styl tworzywa” obejmuje projekty i dzieła sztuki użytkowej z okresu, gdy Poelzig kierował Królewską Szkołą Sztuki i Przemysłu Artystycznego we Wrocławiu, przemianowaną w 1911 roku na Akademię Sztuki i Rzemiosła Artystycznego. W swej działalności pedagogicznej kładł ogromny nacisk na swobodny rozwój zdolności twórczych każdego studenta. W tym celu wprowadził indywidualne kształceniew warsztatach rzemieślniczych, pod okiem wybranego mistrza. Podczas swych zajęć zachęcał uczniów do projektowania indywidualnych wnętrz, dostosowanych do konkretnego miejsca i za każdym razem innych. Wiele uwagi poświęcał aranżacjom wnętrz mieszkalnych i projektowaniu do nich mebli, pracując nad tymi tematami razem ze studentami.

Co na wystawie?

Na wystawie oprócz kompletu mebli zaprojektowanych dla rodziny Briegerów, zobaczymy też elementy oryginalnego wyposażenia Sali Ślubów w ratuszu w Lwówku Śląskim, archiwalne fotografie oraz projekty wnętrz i wyposażenia domu własnego architekta (dom przy ob. ul. Chopina 2, wyburzony w 1971 roku), projekty architektoniczne ze zbiorów MA (w tym koncepcje wzorcowego domu jednorodzinnego powstałe na Wystawę Rękodzieła i Rzemiosła Artystycznego w 1904 roku), materiały z kolekcji Architekturmuseum der Technischen Universität Berlin oraz obrazy i tkaniny ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Na ekspozycji będzie można również obejrzeć film „Golem” w reżyserii Paula Wegenera i Carla Boese, do którego w 1920 roku Hans Poelzig zaprojektował scenografię.

Meble, które podarowali naszemu muzeum Frederick Stern i Katherine Stern Brennan, zostały zaprojektowane około 1911 roku dla wrocławskiego profesora medycyny Oskara Briegera. Żydowska rodzina Briegerów była związana z Wrocławiem i Uniwersytetem Wrocławskim od wielu pokoleń. Jeden z synów Oskara – Peter był historykiem sztuki, profesorem uniwersytetu we Wrocławiu, a po emigracji w 1936 roku wykładał w słynnym Courtauld Institute of Art. Drugi syn – Ernst, był lekarzem, również profesorem uniwersytetu i jednocześnie dyrektorem szpitala gruźliczego w Praczach Wrocławskich. Ich siostra Käthe Stern była wybitnym pedagogiem, żoną lekarza Rudolfa Sterna. Syn Käthe i Rudolfa Sternów – Fritz był jednym z najwybitniejszych amerykańskich historyków, a w 2002 roku otrzymał doktorat honoris causa naszego uniwersytetu.

Meble zaprojektowane przez Hansa Poelziga dla Oskara Briegera stały się po jego śmierci własnością jego spadkobierców i pozostały w rodzinie do 2020 roku.

Ze względu na pochodzenie, po dojściu nazistów do władzy, większość rodziny opuściła Niemcy. Käthe i Rudolf Sternowie w roku 1938 osiedlili się w Nowym Jorku, zabierając ze sobą część rodzinnego kompletu mebli. Ich syn Fritz Stern był profesorem na Uniwersytecie Columbia, a meble te stanowiły wyposażenie jego nowojorskiego mieszkania.

W lutym 2020 roku Muzeum Architektury uzyskało od profesor Hany Červinkovej informację, że rodzina zmarłego w 2016 roku w Nowym Jorku profesora Fritza Sterna chce przekazać meble zaprojektowane przez Hansa Poelziga do zbiorów muzealnych w Europie. Natychmiast uznaliśmy, że jest to niepowtarzalna szansa wzbogacenia naszych zbiorów o obiekty o nieocenionej wartości artystycznej i historycznej, i że należy dołożyć wszelkich starań, by powróciły do miejsca swojego powstania – Wrocławia.

Meble zostały ofiarowane Muzeum Architektury przez dzieci profesora Sterna – Fredericka Sterna i Katherine Stern Brennan, a dzięki pomocy władz miasta dotarły do Wrocławia pod koniec sierpnia 2020 roku. Teraz, po przeprowadzeniu starannej konserwacji, będzie można zobaczyć je w Muzeum Architektury.

Z kompletu zaprojektowanego przez Hansa Poleziga do Wrocławia wróciły czterodrzwiowa szafa z przeszklonymi skrajnymi drzwi ami, komoda, mała kanapa, zestaw wypoczynkowy – sofa, fotel, krzesła z poręczami i dwa stoły różnej wielkości – oraz krzesła do jadalni i ośmioboczny taboret.

 

Hans Poelzig

Hans Poelzig urodził się 30 kwietnia 1869 roku w Berlinie. W latach 1879–1888 uczęszczał do gimnazjum Victorii w Poczdamie, w latach 1888–1894 studiował w Wyższej Szkole Technicznej w Charlottenburgu, m.in. u Carla Schäfera, którego studentami byli również Max Berg i Fritz Schumacher. Wiosną 1900 roku Poelzig został nominowany na stanowisko profesora rysunku architektonicznego i stolarstwa artystycznego w Królewskiej Szkole Sztuki i Przemysłu Artystycznego we Wrocławiu. Związany był z kręgiem intelektualistów i artystów skupionych wokół salonu Alberta i Toni Neiserów, w którym spotykali się m. in. Carl i Gerhart Hauptmannowie, Richard Muter, Werner Sombart, Gustav Mahler czy Richard Strauss.

W naszym mieście animował najważniejsze wydarzenia artystyczne: wspólnie z Maxem Bergiem założył Związek Artystów Śląska (Künstlerbund Schlesien), prowadził prace konserwatorskie, m.in. w gmachu uniwersytetu (1900), w kościele Pokoju w Świdnicy (1901) oraz przy przebudowie ratusza w Lwówku Śląskim (1903–1905). Do jego znaczących projektów we Wrocławiu należą dom wzorcowy na wystawie w 1904 roku, domy czynszowe przy ul. Sudeckiej (1907–1912), projekt fabryki „Werdermühle” (1906–1912), dom własny przy ul. F. Chopina 2 (1905–1906), biurowiec przy ul. Ofiar Oświęcimskich (1909–1912) oraz projekty związane z Wystawą Stulecia – m.in. Pawilon Czterech Kopuł i pergola (1911–1913).