Komisja Europejska zgadza się z naszymi uwagami do funduszy UE na Dolnym Śląsku
Grupa 18 organizacji z Dolnego Śląska w ramach programu Klimat na Dolny Śląsk (ich liderem było Towarzystwo Benderowskie) zwróciła się z listem otwartym do Komisji Europejskiej i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Domagaliśmy się zmian w programie Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska na lata 2021-2027, które spowodują, że Dolny Śląsk naprawdę będzie zielonym regionem i liderem ekologicznych przemian.
List podpisały: Akcja Demokracja Wrocław, Akcja Miasto, Extinction Rebellion Wrocław, Fundacja Ekorozwoju, Fundacja Busola Inicjatyw Pozarządowych, Fundacja Nowa Obecność, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny Wrocław, Ratujmy Las Mokrzański, Społeczny Ruch Sympatyków Parku Grabiszyńskiego “Grupa 51”, Społeczna Rada Parku Grabiszyńskiego, Stowarzyszenie Ochrony Drzew „miastoDrzew”, Stowarzyszenie Wykluczenie Transportowe, Towarzystwo Benderowskie, Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia, Wrocławska Inicjatywa Rowerowa, Wrocławska Przyroda, Zielone Babki, Zielone Kuźniki.
Czytaj więcej: List otwarty 18 organizacji: Fundusze UE na Dolnym Śląsku potrzebne są na kolej i ochronę przyrody
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego niestety w większości zanegował nasze propozycje.
Za to Komisja Europejska w swoich uwagach przesłanych do UMWD poparła nasze propozycje. Postulaty Komisji Europejskiej będą podstawą do dalszych negocjacji.
List organizacji ws. Funduszy Unijnych dla Dolnego Śląska i uwagi Komisji Europejskiej
Postulat organizacji nr 1:
Niezbędne jest znaczne zwiększenie funduszy na Cel 2 czyli cele klimatyczne. Fundusze przeznaczone obecnie na odnawialne źródła energii są małe w porównaniu z innymi województwami – 47,8 mln euro, w porównaniu np. z 85 mln euro w Wielkopolsce. Taka dość niewielka suma nie pozwoli zrealizować celów wynikających z obowiązującego prawodawstwa, a już zwłaszcza zwłaszcza celów planowanych w ramach pakietu Fit for 55 (40% udziału OZE).
Uwaga Komisji Europejskiej nr 21:
Ponieważ jednak [program] potwierdza wagę podejmowania innowacji, wprowadzających nowoczesne technologie i rozwiązania oraz wagę ograniczania niskiej emisji oraz zwiększania produkcji energii z odnawialnych źródeł energii, ważne jest zapewnienie tego poprzez zapewnienie wydatków na klimat w ramach PO1.
Czytaj też: Pytamy dolnośląskie samorządy o polityki klimatyczne
Postulat organizacji nr 2:
Zwiększenia wymaga również pula na transport niskoemisyjny, obecna pozwoli na zakup jedynie ok. 50 autobusów elektrycznych, co jest bardzo niewielką liczbą (np. MPK Wrocław dysponuje obecnie 329 autobusami, podwykonawcy 100 autobusami, MPK Legnica 69 autobusami, MZK Jelenia Góra 75 autobusami, PKS Lubin 119 autobusami).
Uwaga Komisji Europejskiej nr 181:
Chociaż większość alokacji obecnie proponowanej w sektorze transportu jest przeznaczona na zrównoważony transport (58%), proporcje środków przeznaczanych na drogi i czyste rodzaje transportu są dość równe i trudno uznać, że inwestycje w proponowanym programie będą „ skupić się” na zrównoważonych środkach transportu. W związku z powyższym prosimy o modyfikację proponowanych proporcji alokacji na transport tak, aby zrównoważony transport (tj. zrównoważona mobilność miejska, kolej, niskoemisyjny publiczny transport wiejski, mobilność piesza i rowerowa, paliwa zeroemisyjne) stanowił bezwzględną większość alokacji dla sektora transportowego.
Postulat organizacji nr 3:
Niewielkie są także fundusze na bioróżnorodność, co zdecydowanie nie pozwoli zrealizować europejskiej Strategii na rzecz bioróżnorodności do 2030 r. Warto wspomnieć, że w regionie są dwa parki narodowe i 13 parków krajobrazowych. Powiększone fundusze mogłyby zostać przeznaczone na renaturyzację rzek, ochronę korytarzy migracyjnych, tworzenie stref buforowych wokół lasów, a także tworzenie nowych form ochrony przyrody i poszerzanie istniejących form ochrony przyrody
Uwaga Komisji Europejskiej nr 23:
Państwa członkowskie powinny przydzielać wystarczające środki finansowe przyczyniające się do realizacji celów różnorodności biologicznej. Każde państwo członkowskie utrzyma co najmniej poziom alokacji (w %) z okresu 2014-2020. Ponadwymiarowa alokacja na drogi rowerowe nie może wliczać się do udziału bioróżnorodności w wydatkach EFRR. Proszę o przeniesienie wsparcia na budowę dróg rowerowych poza obszarami miejskimi z SO 2.8 [bioróżnorodność – przyp. Hipermiasto] do 3.2 [transport – przyp. Hipermiasto]. W konsekwencji należy ponownie obliczyć alokację na rzecz różnorodności biologicznej.
Postulat organizacji nr 4:
Absurdalne w kontekście odchodzenia od ropy naftowej jest wydawanie tak dużych pieniędzy na inwestycje w drogi. Budowa dróg nie realizuje celu zrównoważonej mobilności w takim stopniu, jak inwestycje w kolej i transport publiczny. Rozwój regionalny, na który powołuje się Urząd Marszałkowski, powinien być skorelowany z celami ekologicznymi.
Pula na drogi powinny być maksymalnie zmniejszona, a fundusze przeznaczone a.) na zwiększenie funduszy na kolej, zarówno infrastrukturę, jak i tabor b.) na zwiększenie celu nr 2, zwłaszcza na inwestycje w niskoemisyjny tabor i infrastrukturę transportową.
Uwaga Komisji Europejskiej nr 138:
Opis interwencji koncentruje się w dużej mierze na infrastrukturze drogowej, co sugeruje, że braki w infrastrukturze drogowej są główną słabością polskiego sektora transportowego. Tymczasem zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym sieć drogowa jest obecnie najbardziej rozwiniętym podsystemem transportowym w Polsce, a jej ekspansji nie równoważy równomierny rozwój zbiorowego transportu publicznego i zeroemisyjnej mobilności. Skutkuje to nie tylko wzrostem emisji z transportu, ale także niskim poziomem bezpieczeństwa na drogach, nadmierną zależnością od samochodów prywatnych i wykluczeniem społecznym tych, którzy nie mogą z nich korzystać.
Postulat organizacji nr 5:
Fundusze przeznaczone na kolej są zbyt małe w porównaniu do potrzeb. Uważamy, że kolej powinna stanowić 80% środków wydawanych na transport.
Już wiadomo, m.in. dzięki odpowiedziom Urzędu Marszałkowskiego w konsultacjach społecznych, że wskutek braku środków nie będzie można zrealizować takich inwestycji jak np. remont kolei Srebrna Góra – Nowa Ruda, remont linii linii kolejowej nr 286 Kłodzko-Wałbrzych czy elektryfikacja linii kolejowej nr 274 Lubań-Zgorzelec.
Nie ma też mowy o remoncie wszystkich przejmowanych przez województwo tras, np. linii kolejowej nr 291 z Wałbrzycha do Szczawna-Zdroju, linii kolejowej nr 312 ze Złotoryi do Wojcieszowa czy linii kolejowej nr 302 z Marciszowa do Strzegomia. Nie będzie także funduszy w przypadku przejęcia przez województwo tras nr 283 Lwówek Śląski – Jelenia Góra czy nr 322 Kłodzko-Stronie Śląskie. Przeznaczenie większych funduszy na kolej pozwoli na zwiększenie jej udziału w przewozach
osobowych i towarowych. Kwota przeznaczona na tabor (30 mln euro) pozwoli na zakup ledwie ok. 10-12 pociągów (dla porównania, Koleje Dolnośląskie dysponują obecnie 56 sztukami taboru). Ta kwota także wymaga zwiększenia.
Uwaga Komisji Europejskiej nr 181:
Chociaż większość alokacji obecnie proponowanej w sektorze transportu jest przeznaczona na zrównoważony transport (58%), proporcje środków przeznaczanych na drogi i czyste rodzaje transportu są dość równe i trudno uznać, że inwestycje w proponowanym programie będą „ skupić się” na zrównoważonych środkach transportu. W związku z powyższym prosimy o modyfikację proponowanych proporcji alokacji na transport tak, aby zrównoważony transport (tj. zrównoważona mobilność miejska, kolej, niskoemisyjny publiczny transport wiejski, mobilność piesza i rowerowa, paliwa zeroemisyjne) stanowił bezwzględną większość alokacji dla sektora transportowego.
Postulat organizacji nr 6:
Popieramy przeznaczenie funduszy na transport rowerowy. Uważamy tylko, że nie może stać się kosztem funduszy na bioróżnorodność. Najlepszym rozwiązaniem jest pozostawienie funduszy na transport rowerowy na obecnym poziomie, ale jednoczesne zwiększenie funduszy na bioróżnorodność (cel 2) z funduszy przeznaczonych obecnie na transport drogowy (cel 5). Projekty rowerowe powinny zaś być skorelowane z projektami transportu kolejowego, by uzyskać efekt synergii różnych czystych środków transportu. Priorytet powinny mieć trasy wykorzystywane w zastosowaniach transportowych i codziennych dojazdach do pracy, szkół i uczelni, zgodnie z Koncepcją transportu zeroemisyjnego w województwie dolnośląskim – mobilność rowerowa w codziennych dojazdach Dolnoślązaków.
Uwaga Komisji Europejskiej nr 181:
Chociaż większość alokacji obecnie proponowanej w sektorze transportu jest przeznaczona na zrównoważony transport (58%), proporcje środków przeznaczanych na drogi i czyste rodzaje transportu są dość równe i trudno uznać, że inwestycje w proponowanym programie będą „ skupić się” na zrównoważonych środkach transportu. W związku z powyższym prosimy o modyfikację proponowanych proporcji alokacji na transport tak, aby zrównoważony transport (tj. zrównoważona mobilność miejska, kolej, niskoemisyjny publiczny transport wiejski, mobilność piesza i rowerowa, paliwa zeroemisyjne) stanowił bezwzględną większość alokacji dla sektora transportowego.
Uwaga Komisji Europejskiej nr 188:
[Zbiorowy transport publiczny i drogi rowerowe] Ponieważ rozwój zrównoważonego transportu publicznego i bezemisyjnej mobilności należy do najwyższych priorytetów polityki spójności, należy przewidywać wspieranie inwestycji w infrastrukturę dla rowerów, pieszych i transportu publicznego jako projektów samodzielnych, nie tylko uzupełniających elementy większych projektów drogowych. Proszę również przenieść inwestycję w regionalną sieć dróg rowerowych z 2.7 [bioróżnorodność – przyp. Hipermiasto] na 3.2 [transport – przyp. Hipermiasto].
Czytaj też: Wybieram kolej: Pociągiem do Sobótki i Świdnicy z rowerem!
Sprzeciwiamy się uwagom, dotyczącym zmniejszenia funduszy na kolej, transport w miastach czy drogi rowerowe. Te uwagi są sprzeczne zarówno z celami Europejskiego Zielonego Ładu, jak i polską Strategią Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku i nie odpowiadają na potrzeby mieszkańców Dolnego Śląska. Powoływanie się na raport Najwyższej Izby Kontroli ws. tras kolejowych w województwie dolnośląskim może wprowadzać w błąd osoby nieznające tego dokumentu, gdyż NIK zalecił wydawanie w województwie dolnośląskim większych funduszy na kolej niż do tej pory.
Uwaga Komisji Europejskiej nr 138:
Opis interwencji koncentruje się w dużej mierze na infrastrukturze drogowej, co sugeruje, że braki w infrastrukturze drogowej są główną słabością polskiego sektora transportowego. Tymczasem zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym sieć drogowa jest obecnie najbardziej rozwiniętym podsystemem transportowym w Polsce, a jej ekspansji nie równoważy równomierny rozwój zbiorowego transportu publicznego i zeroemisyjnej mobilności. Skutkuje to nie tylko wzrostem emisji z transportu, ale także niskim poziomem bezpieczeństwa na drogach, nadmierną zależnością od samochodów prywatnych i wykluczeniem społecznym tych, którzy nie mogą z nich korzystać.
Postulat organizacji nr 8:
Innym źródłem oszczędności funduszy, które można przeznaczyć na odnawialne źródła energii, transport publiczny, kolej oraz bioróżnorodność, są środki przeznaczone na cel 168 Fizyczna odnowa i bezpieczeństwo przestrzeni publicznych. Takie remonty nie mają dużego skutku środowiskowego i klimatycznego, a najczęściej mają aspekt jedynie wizerunkowy. Popieramy remonty przestrzeni publicznych, ale wyłącznie w ramach wdrażania strategii niskoemisyjnych, przy wykazaniu efektu środowiskowego.
Uwaga Komisji Europejskiej nr 235:
W obszarze rewitalizacji prosimy o uwzględnienie w programie następującego zapisu: W projektach rewitalizacji należy szczególnie zadbać o zachowanie i rozwój zielonej infrastruktury, zwłaszcza ochronę drzew, w całym cyklu projektowym, w tym poprzez stosowanie standardów ochrony zieleni. Mając na uwadze potrzebę adaptacji obszarów miejskich do zmiany klimatu, należy dążyć również do zwiększania powierzchni biologicznie czynnych i unikanie tworzenia powierzchni uszczelnionych.
Postulat organizacji nr 9:
Zwracamy uwagę, że nie ma obecnie żadnego sprawnego mechanizmu partycypacji we wdrażaniu FEDŚ, nie ma m.in. pewności czy w komitecie monitorującym znajdą się przedstawiciele wybranych oddolnie organizacji pozarządowych.
Postulujemy, żeby również Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w sposób obowiązkowy musiały przewidzieć efektywne metody partycypacji społecznej.
Uwaga Komisji Europejskiej nr 417:
Społeczna część Komitetu Monitorującego powinna być wybrana poprzez przeprowadzenie przejrzystego i bezstronnego procesu wyłaniania swoich przedstawicieli z ich grona, a nie poprzez powoływanie przez organ zależny od instytucji zarządzającej, władz publicznych i ich ciał doradczych. Proces ten powinien gwarantować szeroki udział organizacji prawdziwie opartych na energii obywatelskiej, kompetentnych, reprezentatywnych dla sektora i strukturalnie niezależnych od administracji publicznej, partii politycznych i biznesu. Niezależnie od wielkości komitetu, liczba przedstawicieli części obywatelskiej nie powinna być mniejsza niż łączna liczba partnerów społecznych i gospodarczych.
Uwaga Komisji Europejskiej nr 242:
Proszę dodać informacje o tym, w jaki sposób partnerzy lokalni będą zaangażowani w przygotowanie i wdrażanie strategii terytorialnych. Przy wyborze strategii terytorialnych do wsparcia, podobnie jak przy wyborze operacji (art. 73 rozporządzenia 2021/1060), IZ sprawdza proces angażowania partnerów zgodnie z art. 8 [rozporządzenia 2021/1060]. Strategie opisują zaangażowanie partnerów w przygotowanie i realizację strategii (art. 29d rozporządzenia 2021/1060).
Wszystkie uwagi Komisji Europejskiej można przeczytać tutaj.
Fot. tytułowe – Szklarska Poręba. Zdjęcie dostępne na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.
Informacja opublikowana w ramach realizacji projektu „Klimat na Dolny Śląsk” Towarzystwa Benderowskiego w partnerstwie z Towarzystwem Upiększania Miasta Wrocławia, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. Treść dostępna na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.
