Na Dworzec Świebodzki wrócą pociągi. Czy tory powinny być na powierzchni?
W kwietniu 1842 rozpoczęła się budowa linii wrocławsko-świebodzkiej (Breslau-Freiburger Eisenbahn), a pierwszy inauguracyjny pociąg odjechał z Dworca Świebodzkiego dnia 28 października 1843 roku.
Artykuł jest częścią bazy wiedzy, stworzonej w ramach projektu „Tramwaje i kolej dla klimatu”, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy Norweskich i Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny
Pierwotna forma dworca, zaprojektowana przez inż. Cochiusa, została przebudowana 1868–1874 według projektów Walthera Kyllmanna, Adolfa Heydena. Z uwagi na plany połączenia z tego dworca Wrocławia ze Szczecinem nad bramą umieszczone zostały rzeźby Pomeranii i Silesii z herbami obu regionów i miast stołecznych.
Po wojnie 15 września 1945 r. polska administracja uruchomiła, po krótkiej przerwie, Dworzec Świebodzki. Pierwszy pociąg odjechał z tego dworca o godzinie 8.30 do Marciszowa.
Pociągi kursowały do 1991 roku. Potem na terenie dworca uruchomiono targowisko, a w samym budynku m.in. scenę Teatru Polskiego, Kolejkowo czy restauracje. Nadal jednak formalnie jest tam zakończona linia kolejowa nr 274.
Czytaj też: Nie zabierajmy Wrocławiowi szansy na kolej miejską!
Przywrócenie Dworca Świebodzkiego
Już w 2015 r. Piotr Rachwalski, ówczesny prezes Kolei Dolnośląskich proponował, by na czas remontu linii kolejowej z Wrocławia do Poznania tymczasowo uruchomić dworzec dla pociągów od strony Wałbrzycha i Świdnicy, twierdził też, że można uniknąć dużych nakładów inwestycyjnych, optujemy za wykorzystaniem toru numer 10, który jest torem czynnym i jeżdżą po nim pojazdy techniczne. Wtedy jednak Polskie Koleje Państwowe i PKP Polskie Linie Kolejowe nie zdecydowały się na ten ruch.
W studium zagospodarowania przestrzennego Wrocławia zapisano, że należy dążyć do uruchomienia komunikacji kolejowej między portem lotniczym a dworcami Wrocław Główny lub Wrocław Świebodzki, należy wspierać przywrócenie funkcji kolejowej stacji Wrocław Świebodzki wraz z dworcem do obsługi przewozów pasażerskich zewnętrznych, aglomeracyjnych wewnątrzmiejskich, w tym związanych z obsługą śródmiejskiego terminala odpraw lotniskowych.
Inicjatywa wróciła w ramach program Kolej Plus jako jedna z trzech zwycięskich koncepcji reaktywacji na Dolnym Śląsku (obok rewitalizacji linii Legnica – Złotoryja – Jerzmanice-Zdrój oraz do Bogatyni i Turowa). Szacowana kwota realizacji projektu to ponad 215 mln zł, z czego 15 proc. zapłacą samorządy, a resztę – spółka PKP Polskie Linie Kolejowe.
W ramach projektu przewidywana jest:
- odbudowa i elektryfikacja trzech torów wraz z trzema krawędziami peronowymi na stacji Wrocław Świebodzki;
- rozbudowa linii kolejowej 757 na odcinku Wrocław Świebodzki – Wrocław Muchobór jednego toru na dwa
- budowę stacji w Środzie Śląskiej, czego celem jest, by tam zaczynać i kończyć bieg pociągi aglomeracyjne.
Ze zrewitalizowanego dworca Świebodzkiego będą mogły być obsługiwane połączenia w kierunkach: Kątów Wrocławskich Środy Śląskiej i Wołowa. Zgodnie z planem, inwestycja ma zakończyć się w 2027 roku. PKP Polskie Linie Kolejowe 17 marca ogłosiły przetarg na wykonawcę inwestycji.
W przyszłości planowana jest też budowa łącznicy w kierunku stacji Wrocław Mikołajów, która umożliwi znaczne poszerzenie możliwości Dworca Świebodzkiego.
Michał Nowakowski z urzędu marszałkowskiego: – W ramach programu Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska analizowana jest możliwość dalszej rozbudowy stacji poprzez budowę łącznic w stronę stacji Wrocław Mikołajów (w celu możliwości uruchomienia połączeń w kierunkach: Oborniki Śląskie, Trzebnica, Oleśnica oraz Jelcz-Laskowice przez Wrocław Swojczyce) wraz z niezbędną do tego rozbudową układu torów i peronów.
Czytaj też: Czego potrzebuje Wrocławski Węzeł Kolejowy? – debata ekspertów
Jak przesiadki ze Świebodzkiego na Główny?
Eksperci m.in. Piotr Rachwalski, zwracał uwagę na problem przesiadek. Pasażerowie, jadący pociągami na Dworzec Świebodzki, nie będą mogli korzystać z pociągów w innych kierunkach (np. z Wałbrzycha do Opola)– Przywrócenie Świebodzkiego wymaga stworzenia węzła przesiadkowego, np. na węźle grabiszyńskim. Skierowanie tam dziś pociągów z Legnicy byłoby przekleństwem dla dużej grupy ludzi, z uwagi na problem z przesiadkami – mówił były prezes KD.
O problemie mowa była podczas debaty ekspertów o Wrocławskim Węźle Kolejowym. Zorganizowana została w ramach projektu „Tramwaje i kolej dla klimatu”, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy Norweskich i Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny
– Czy to nie będzie problem, że niektóre pociągi jadą na Dworzec Główny, a niektóre na Dworzec Świebodzki – pytał prowadzący Mateusz Kokoszkiewicz.
Dr inż. Bogusław Molecki, wicedyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego ds. rozwoju nauki podał rozwiązanie: – Jeżeli się to dobrze zaplanuje, to problem nie będzie występował. Pokażę to na jednym przykładzie. Mamy na torach wolne miejsce dla pociągu, który jedzie ze strony Muchoboru na estakadę i dalej na Dworzec Główny. Następne takie wolne miejsce pojawia się za dwadzieścia minut. Jesteśmy w stanie przyjąć pociąg z Legnicy i po 20 minutach pociąg z Głogowa i za kolejne 20 pociąg z Legnicy. jeżeli uruchomimy Dworzec Świebodzki, to możemy uruchomić następujące rozwiązanie. przyjmujemy w tym samym momencie na stacji Wrocław Muchobór na ten sam peron, tylko po jego obu stronach, pociąg z Legnicy i pociąg z Głogowa. Wymieniamy między nimi pasażerów, jeden z tych pociągów jedzie na Dworzec Główny, a drugi na Dworzec Świebodzki. Możemy w ten sposób zdublować przepustowość. Jest pewna uciążliwość, bo nie z każdego pociągu pojedzie się na Dworzec Główny na przesiadki dalej. Ale z przesiadką pojedzie się z każdego, a pociągi będą dwa razy częściej.
Dr Bogusław Molecki podkreślał jednak, że w 1991 r. decyzja o zamknięciu była słuszna.
– Zamknięcie Dworca Świebodzkiego w tamtych czasach było wielkim krokiem naprzód, dlatego że zlikwidowaliśmy uciążliwośc przesiadek. Dzisiaj Dworzec Świebodzki jest nam potrzebny, żebyśmy dogęszczali takt. Jeśli ktoś chciał jechać np. z Katowic do Jeleniej Góry, musiał się przemieścić z Dworca Głównego na Dworzec Świebodzki. Warto też sprawdzić rozkład z tamtych czasów, wtedy pociągi do Jeleniej Góry odchodziły co dwie godziny, a z tego dwie pary pociągów odjezdżały ze Świebodzkiego. Pociąg osobowy do Bogatyni czy do Lubska. Wtedy to była szansa, by te wszystkie pociągi skomunikować ze sobą – mówił Molecki.
Czytaj też: Do wrocławskich radnych trafił wniosek, by podjęli uchwałę ws. węzła kolejowego
Dlaczego tory na powierzchni?
Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia przez lata promowało zagospodarowanie terenów wokół Dworca Świebodzkiego. Preferowanym wariantem był zabudowany wykop, tworzący tunel.
Wydaje się, że żeby to osiągnąć, najkorzystniej zdecydować się na wersję 3, z zabudowanym tunelem do Dworca Świebodzkiego i z trasą nad tunelem. Pozwala on na maksymalizację zysków, tak dla sprzedającego, jak i dla miasta – jednocześnie nie przekreślając planów wykorzystania dworca dla celów komunikacji szynowej z Lotniskiem. Dodatkowo wariant ten daje w przyszłości możliwość na rozważenie pociągnięcia w kierunku Wielkiej Wyspy linii podziemnej i dalej w kierunku Psiego Pola – pisał TUMW.
Aktywiści odrzucali wersję z torami na powierzchni.
– Mając na uwadze odzyskanie jak największej przestrzeni zaplecza dworca dla stworzenia tam pełnowartościowej tkanki miejskiej, myśląc o tym obszarze jako wielkomiejskiej dzielnicy, mogącej w przyszłości stać się właściwym Centrum miasta (wrocławskim City) z góry odrzucamy możliwość połączenia dworca torami zbudowanymi na powierzchni ziemi. Takie rozwiązanie kolidowałoby z potencjalnymi ulicami, które obszar ten mogą skomunikować i urbanistycznie scalić z dzielnicami położonymi w sąsiedztwie. Rozwiązanie takie zdeterminuje również konieczność budowy tunelu, lub co gorsza estakady w ciągu Śródmiejskiej Trasy Południowej. Budowa torów w poziomie „0” i budowa estakady w ciągu ŚTP wymusi zachowanie wymaganych przez przepisy odległości, co negatywnie wpłynie na intensywność zabudowy, stopień wykorzystania terenu i potencjalne zyski ze sprzedaży gruntów – twierdził TUMW.
Według obowiązującego studium zagospodarowania przestrzennego Wrocławia na tym obszarze w przyszłości ma powstać śródmiejska dzielnica: „Planuje się rozbudowę tkanki miejskiej wzbogacającej ośrodek centralny w następujących rejonach: (…), w rejonie dworca kolejowego Wrocław Świebodzki.”, „Transformacja przestrzenna to działanie prowadzące do całkowitego przetworzenia układu przestrzennego i struktury funkcjonalnej na obszarze, który był poprzednio zagospodarowany inaczej. Planuje się podjęcie działań na obszarach (…) na znacznej części terenów kolejowych w rejonie dawnego dworca Wrocław Świebodzki (…).
Na razie jednak nie ma uchwalonego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a także konkretnej koncepcji po stronie Polskich Kolei Państwowych.
Czytaj też: Wrocławski Węzeł Kolejowy to wspólna sprawa aglomeracji. Wnioski do Oleśnicy, Obornik, Miękini i Kobierzyc
Czy jest szansa na zagospodarowanie okolic Dworca Świebodzkiego?
W 2015 r. Polskie Koleje Państwowe chciały wejść w spółkę z firmą Archicom i zagospodarować teren. W kwietniu 2018 roku Biuro Rozwoju Wrocławia (obecnie: Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego) przedstawiło koncepcję budowy dzielnicy mieszkaniowo-biurową wraz z parkiem. Były też pomysły budowy osiedla programu Mieszkanie Plus, jednak program został zlikwidowany.
Poprowadzenie torów pod ziemią ma być także rozważane w ramach słynnego studium wykonalności węzła wrocławskiego. Niestety, w programie Kolej Plus rozważany był tylko wariant na powierzchni.
Dworzec Świebodzki byłby także istotnym elementem ewentualnego tunelu pod Wrocławiem, o którym także napiszemy w ramach bazy wiedzy projektu „Tramwaje i kolej dla klimatu”.
Czytaj też: Inwestycja we Wrocławski Węzeł Kolejowy jest niezbędna. Eksperci: „Jest kluczowa dla kolei w Polsce”
Fot tytułowe – Dworzec Świebodzki / Hipermiasto / CC-BY-NC-SA 4.0.
Kampanią Wybieram kolej Towarzystwo Benderowskie zachęca mieszkańców do przejazdów kolejowych, a decydentów – do wsparcia rozwoju kolei.
Informacja opublikowana w ramach realizacji projektu „Tramwaje i kolej dla klimatu”, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy Norweskich i Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. Treść dostępna na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.
