Informacja publiczna. Co zrobić, gdy nie otrzymujemy odpowiedzi na wniosek?

Dostęp do informacji publicznej to ważne konstytucyjne prawo obywateli. Warto pamiętać, że w przypadku przekroczenia terminów przez urzędy, spółki lub inne organy (14 dni, a przedłużenie do maksymalnie 2 miesięcy) mamy różne możliwości interwencji.

Brak odpowiedzi ws. informacji publicznej. Ponaglenie

Najpierw warto zastosować nieformalne ponaglenie, które przypomni organowi o jego obowiązków. Czasami powołanie się na przepisy i orzecznictwo działa, gdyż organ chce uniknąć procesu sądowego.

Polecamy skorzystanie ze wzoru takiego ponaglenia.

Ponaglenie możemy wysłać mailem, jednakże najlepszym sposobem wysyłania jakichkolwiek pism jest e-PUAP, a od 10 grudnia 2023 r. – doręczenia elektroniczne. Ten sposób bowiem umożliwia rejestrowanie przesyłek i zapewnia, że nie zostaną one przeoczone.

Czytaj też: Czy „dokument wewnętrzny” przestanie utrudniać dostęp do informacji publicznej? Przełomowy wyrok NSA

Brak odpowiedzi ws. informacji publicznej. Skarga na bezczynność

Najbardziej typowym środkiem zaskarżenia jest skarga na bezczynność do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Sąd na jej rozpatrzenie ma 30 dni, choć to wyłącznie termin instrukcyjny. Od wyroku przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, zatem sprawa niestety może potrwać miesiącami, a nawet latami.

Skargę składa się za pośrednictwem skarżonego organu. Można złożyć ją w formie elektronicznej – przez e-PUAP, a od 10 grudnia 2023 r. – przez doręczenia elektroniczne.

W przypadku nieprzekazania skargi (w terminie 15 dni) można złożyć wniosek o wymierzenie organowi grzywny.

Czytaj też: Budżet obywatelski. Jakie są przepisy i czy można zaskarżyć do sądu?

Brak odpowiedzi ws. informacji publicznej. Skarga do organu skargowego

Z naszego doświadczenia wynika, że niekoniecznie trzeba angażować sąd, by otrzymać wnioskowaną informację. Skarga, o której mowa w art. 227 kodeksu postępowania administracyjnego, może być bowiem w praktyce rozpatrzona szybciej, a także bezpłatnie.

Skarga nie wymaga spełnienia praktycznie żadnych wymogów formalnych. W przypadku takich skarg, inaczej niż dla sądu, termin nie jest jedynie instrukcyjny, a zatem musi być przedłużany i to wraz z uzasadnieniem.

Skargi składane są do organów określonych przez kodeks postępowania administracyjnego i przepisy szczególne, czyli np.

• na wójta (burmistrza, prezydenta) – do rady gminy (miasta)
• na dyrektora szkoły, komendanta straży miejskiej –  do rady gminy (miasta)
• na starostę – do rady powiatu
• na marszałka województwa – do sejmiku województwa
• na radę gminy (miasta), radę powiatu, sejmik województwa – do wojewody
• na wojewodę – do Prezesa Rady Ministrów (premiera)
• na ministra – do Prezesa Rady Ministrów (premiera)
• na kierownika organu centralnego – do ministra, któremu podlega
• na komendanta powiatowego policji – do komendanta wojewódzkiego policji
• na komendanta wojewódzkiego policji – do Komendanta Głównego Policji
• na Komendanta Głównego Policji – do ministra właściwego ds. wewnętrznych
• na prezesa sądu rejonowego – do prezesa sądu okręgowego
• na prezesa sądu okręgowego – do prezesa sądu apelacyjnego
• na prezesa sądu apelacyjnego – do Krajowej Rady Sądownictwa
• na powiatowego inspektora nadzoru budowlanego – wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego (Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Małopolskiego z dnia 24 września 2006 r. PN.II.0911/130/03)

Niestety, nie określono organów skargowych np. dla Prezesa Rady Ministrów czyli premiera.

Nie przewidziano również wyraźnej drogi sądowej na nierozpatrzenie skargi (sądy administracyjne uznają się za niewłaściwe), co naszym zdaniem narusza Konstytucję.

Czytaj też: Co można w trakcie ciszy wyborczej i ciszy referendalnej? Doradzamy

Brak odpowiedzi ws. informacji publicznej.

Brak odpowiedzi w terminie stanowi również przestępstwo, o którym mowa w art. 23 ustawy o dostępie do informacji publicznej: Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

W przypadku organów, które systemowo i stale nie odpowiadają na wysyłane wnioski, polecamy zastosowanie zawiadomienia o możliwości popełnieniu przestępstwa.

Jak podkreśla dr hab. Mariusz Bidziński (Komentarz do ustawy o dostępie do informacji publicznej, Legalis), Przesłanką warunkującą zastosowanie określonej w tym przepisie sankcji jest zaniechanie po stronie zobowiązanego podmiotu. Bez znaczenia pozostaje przy tym tryb udostępniania informacji. Organ dopuszcza się zaniechania, a tym samym naraża na określoną w przepisie sankcję, w sytuacji nieudostępnienia informacji zgodnie ze złożonym przez zainteresowanego wnioskiem, jak również nie wykonując określonego ex lege obowiązku.

Jak dodaje Bidziński, Należy podkreślić, że zakres komentowanego przepisu dotyczy każdego, kto, będąc zobowiązanym, nie realizuje ustawowych obowiązków. Obowiązki dotyczą tak osób prywatnych, do których znajduje zastosowanie ustawa (w ramach realizowanych zadań o charakterze publicznoprawnym), jak również podmiotów, które korzystają z majątku publicznego (np. jednoosobowe spółki Skarbu Państwa czy też spółki z udziałem Skarbu Państwa oraz samorządu terytorialnego). 

Czytaj też: Źródła prawa w Polsce: Konstytucja, ustawy, prawo miejscowe, prawo UE…

Zastrzeżenie: Stan prawny na dzień 14 października 2023 r. Artykuł przedstawia stan prawny według najlepszej dostępnej wiedzy, jednakże nie zastąpi porady prawnej, dopasowanej do konkretnych rozwiązań. W razie problemów prawnych zapraszamy pod adres: wroclawska.poradnia@gmail.com.

Mobilna Poradnia Prawna

Projekt “Mobilna Poradnia Prawna” realizowany przez Wrocławską Poradnię Prawną i Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej w ramach projektu „Polskie Inicjatywy Poradnicze” dofinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2023-2033. Operatorami Projektu są: Fundacja Przestrzeń Lokalna, Fundacja Fundusz Lokalny SMK, LGD Stowarzyszanie „Partnerstwo dla Ziemi Niżańskiej”, Stowarzyszanie LGD „TRYGON-Rozwój i Innowacja