Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia planuje projekt kolei metropolitalnej

Transport zbiorowy w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym był przez lata znany z niskiej jakości i niewielkiego rozwoju, mimo że jest to kluczowe narzędzie ekologicznej polityki transportowej. Od lat 70. XX wieku powstawały kolejne trasy szybkiego ruchu i lawinowo zwiększała się liczba samochodów.

Istnieje sieć tramwajowa, ale tramwaje niestety kursują zbyt wolno, często na jednotorowych odcinkach (np. w katowickiej dzielnicy Wełnowiec. Często szybszym rozwiązaniem są autobusy, zwłaszcza linii pospiesznych.

Gliwice zdecydowały się na całkowite usunięcie sieci tramwajowej, co było jednak powszechnie krytykowane. Tramwaje mogą być bowiem szybkim i wygodnym środkiem transportu (oczywiście z dużymi korzyściami dla ochrony środowiska), o ile będą czynione inwestycje.

Czytaj też Miłosz Cichuta: Potrzebujemy taktu na całej sieci kolejowej. Trzeba kontynuować projekt KDP

Tramwaje Śląskie. Polepszą standard?

Sieć tramwajowa jest w powolnym tempie, ale jednak modernizowana.

Np. zakończona niedawno kompleksowa przebudowa 4,6-kilometrowej trasy tramwajowej w Dąbrowie Górniczej objęła odcinek od ul. Kasprzaka do granicy Dąbrowy Górniczej z Będzinem, wzdłuż al. Piłsudskiego, ul. Królowej Jadwigi i ul. Sobieskiego. Zastosowane zostały nowoczesne systemy elastycznego montażu szyn, ograniczające emisję hałasu i drgań. Przebudowanych zostało 16 peronów przystankowych oraz pętla wraz z torem odstawczym. Przy okazji barier architektonicznych w postaci dwóch kładek oraz czterech przejść podziemnych.

W 2024 r. otwarta została nowa trasa w ul. Grundmanna w Katowicach. Niestety, nadal nie powstało zapowiadane od lat przedłużenie z Brynowa na południe (w kierunku Ligoty).

Czytaj też: Szybciej pociągiem do Poznania. Potrzebna modernizacja linii kolejowej do 200 km/h

Metropolia na ratunek?

W 2017 r. powstała Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, która powołała Zarząd Transportu Metropolitalnego w Katowicach. Skala jego działania jest ogromna: każdego dnia na ulice Metropolii wyjeżdża ponad 1700 pojazdów komunikacji miejskiej, które obsługują około 7 tys. przystanków, a rocznie pokonują ponad 100 mln kilometrów.

Od czasu powołania GZM i ZTM Katowice notuje się polepszenie standardów transportu zbiorowego na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Powstały specjalne linie metropolitalne, łączące poszczególne miasta. Powstał jednolity system biletowy, który połączył trzy dotychczasowe, a także włączył Koleje Śląskie. Wprowadzono nowy System Informacji Wizualnej dla transportu miejskiego ZTM.

GZM postarał się też o integrację taryfową z koleją. Od 1 marca 2024 r. bilety miesięczne będą w pełni zintegrowane z koleją (Koleje Śląskie i Polregio). Metropolia również dofinansowała uruchomienie dodatkowych połączeń kolejowych pomiędzy miastami.

Czytaj też: Ustawa metropolitalna dla Wrocławia. Potrzebny związek dla aglomeracji

Kolej metropolitalna to przyszłość

Koncepcja Kolei Metropolitalnej w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii powstała w latach 2018-2019.

Obecnie trwa opracowywanie Wstępnego Studium Wykonalności Kolei Metropolitalnej. Ten dokument ma określić, które z rozwiązań zaproponowanych w Koncepcji Kolei Metropolitalnej są możliwe do realizacji oraz w jakim zakresie. Dokument będzie gotowy w 2024 roku.

Rozpoczeła się wielka przebudowa Katowickiego Węzła Kolejowego. Na odcinku Będzin-Katowice pojawią sie dwa dodatkowe tory, które pozwolą stworzyć często kursującą kolej aglomeracyjną, wraz z przystankami Sosnowiec Środula oraz Katowice Morawa. Gdy chodzi o odcinek Będzin–Katowice Szopienice Polskie Linie Kolejowe zleciły już prace Grupie ZUE za 785,1 mln zł netto.

W ramach kolejnego projektu PLK chce dobudować dwa tory od Katowic-Szopienic do Katowic-Piotrowic, powstaną też trzy nowe przystanki kolejowe: Katowice Uniwersytet (ul. Paderewskiego), Katowice Akademia (ul. Damrota), Katowice Kokociniec (ul. Szadoka). Ta inwestycja kosztować będzie aż 3 mld zł i obejmować będzie m.in. przystosowanie katowickiego dworca do większej liczby pociągów.

Dwa dodatkowe tory są planowane również między Katowicami a Gliwicami. W tej sprawie zorganizowano konsultacje społeczne.

– Tematem, który wybrzmiał na kilku spotkaniach było dowiązanie ciągów pieszych i rowerowych, zaplanowanych przejść, najczęściej podziemnych, które umożliwią połączenie obszarów podzielonym linią kolejową w tej chwili. Dużo ważniejszy temat to lokalizacja nowych przystanków kolejowych i skomunikowanie ich z tkanką miejską. Pojawiały się też pytania o ekrany akustyczne, ich wysokość, sposób ich wykonania: transparentne, czy kolorowe – relacjonuje Mateusz Bieńkowski, specjalista Wydziału Kolei Metropolitalnej GZM.

Również w ramach Kolei Plus powstaną nowe linie aglomeracyjne. Spółka PKP PLK ogłosiła przetarg dla projektu dotyczącego odtworzenia alternatywnego połączenia pasażerskiego Katowic z Tychami przez katowickie dzielnice Kostuchna i Murcki. Powstaną nowe przystanki: Katowice Ochojec, Murcki, Kostuchna i Podlesie Saska.

Inne projekty Kolei Plus w metropolii dotycza:

• budowy drugiego toru w kierunku Rybnika na odcinku Katowice Ligota – Orzesze-Jaśkowice
• odbudowy połączenia kolejowego z centrum Pyskowic
• odtworzenia ruchu pasażerskiego pomiędzy Gliwicami a centrum Katowic przez południowe dzielnice Zabrza, Rudy Śląskiej, z nowym przystankiem w Chorzowie
• odtworzenia bezpośredniego połączenia centrum Dąbrowy Górniczej ze Strzemieszycami i Sławkowem
• budowy linii kolejowej między Bytomiem a Rudą Śląską Chebziem, przez Orzegów.

Czytaj też: Udostępniamy informację o tramwajach, kolei miejskiej i funduszach UE na transport we Wrocławiu

Rowery dla metropolii

W lutym 2024 r. uruchomiony został rower metropolitalny. W systemie docelowo pojawi się 7 tysięcy rowerów i prawie tysiąc stacji ulokowanych w 31 gminach GZM (na razie jest 276 stacji w ośmiu miastach).

Każdy pasażer korzystający z biletu okresowego będzie mógł bezpłatnie korzystać z Metroroweru przez 30 minut dziennie.

W planie jest też rozbudowa sieci dróg rowerowych między miastami metropolii. Zgodnie z planem, w metropolii ma powstać 120 km welostrad.  W 2023 r. metropolia podpisała umowy z wykonawcą na przygotowanie koncepcji technicznych dla dwóch odcinków welostrad: z Sosnowca do Katowic oraz z Katowic do Mysłowic.

Rowerostrada do Sosnowca ma przebiegać od katowickich Bulwa­rów Rawy, w okolicy ul. Bankowej, przez tereny na wschód od drogi ekspresowej S86, aż po centrum Sosnowca.

Trasa do Mysłowic rozpocznie się w Katowicach-Brynowie, będzie biegła  przez dzielnicę Giszowiec, wzdłuż ulicy Mysłowickiej, i dalej wzdłuż ul. Mikołowskiej, aż do rejonu ronda Rotmistrza Pileckiego.

Czytaj też: Transport publiczny w Berlinie. Kolej miejska, metro, tramwaje… i nie tylko

 

Transport w Katowicach

Teoretycznie w Katowicach jest wizja priorytetu dla transportu publicznego. Wieloletni plan rozwoju zintegrowanego systemu transportowego miasta Katowice przewiduje następujące działania:

• Wprowadzenie zmian w organizacji ruchu samochodowego w centrum miasta, z ograniczeniem dostępu samochodem do tej części miasta poprzez nowe regulacje w zakresie popytu na parkowanie
• Nadanie transportowi zbiorowemu zdecydowanego priorytetu w ruchu, w tym poszerzanie zasięgu buspasów, nowoczesne sterowanie ruchem samochodowym z priorytetem dla transportu zbiorowego – systemy ITS
• Integracja organizacyjna i infrastrukturalna w transporcie zbiorowym w skali aglomeracyjnej

Problemem jest brak jednego węzła przesiadkowego. Dworzec autobusowy w ul. Sądowej został zlokalizowany w oddaleniu od dworca kolejowego. Autobusy ZTM odjeżdżają też z różnych miejsc w centrum Katowic. Do tego tramwaj nie dociera do dworca autobusowego. Takie rozrzucenie jest poważnym błędem urbanistycznym.

Transport organizowany przez GZM obsługuje też katowickie wydarzenia kulturalne, jak np. coroczny Off Festival.

Katowice i Kolej Dużych Prędkości

Dworzec kolejowy w Katowicach będzie jednym z dworców polskiej Kolei Dużych Prędkości. Centralna Magistrala Kolejowa będzie rozbudowywana do 250 km/godz., a w perspektywie zostanie przedłużona do samych Katowic w ramach tzw. Węzła Małopolsko-Śląskiego.

Dalszym ciągiem będzie trasa do Ostrawy przez Jastrzębie-Zdrój, która będzie miała także istotne znaczenie regionalne, jako szybkie połączenie Katowic z Rybnickim Okręgiem Węglowym.

Czytaj więcej: Kolej Dużych Prędkości Katowice-Ostrawa. Połączenie z siecią czeską i europejską

---

Fot tytułowe –  Tramwaj w Katowicach / CC-BY-NC-SA 4.0.