Klimatyczny strażnik zielonej energii. Jak rozwija się OZE w gminach Dolnego Śląska?
Towarzystwo Benderowskie prowadzi projekt „Klimatyczny strażnik peryferii”. Projekt otrzymał wsparcie finansowe w ramach programu PROTEUS, prowadzonego przez Transatlantic Foundation, europejskie ramię The German Marshall Fund of the United States.
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autora(-ów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.
Do badania kwestii klimatycznych wybrano osiem gmin (do 20 tys.): gmina Jedlina-Zdrój, gmina Kamieniec Ząbkowicki, gmina Karpacz, gmina Malczyce, gmina Mirsk, gmina Szklarska Poręba, gmina Świeradów-Zdrój, gmina Walim.
Teraz aktywiści przyjrzeli się stanowi odnawialnych źródeł energii w badanych gminach.
– W ciągu najbliższej dekady Polska będzie się mierzyć z koniecznością wypełnienia luki po węglu. Nasz kraj ma ogromny potencjał rozwoju odnawialnych źródeł energii, które będą generować tańszą energię niż ta z węgla czy gazu. Potrzeba jednak strategii, która ten potencjał w pełni wykorzysta. Pierwszym krokiem powinno być odblokowanie wiatraków. Jeśli nie zbudujemy OZE, węgiel w dużej mierze zastąpi energia z drogiego i importowanego gazu. Obecne plany zakładają pięciokrotne zwiększenie zużycia gazu w elektroenergetyce do 2034 roku – podkreśla Marek Józefiak, rzecznik i ekspert ds. polityki ekologicznej w Greenpeace Polska.
Jak podkreśla Greenpeace, odnawialne źródła energii szybko się w Polsce rozwijają. W 2023 r. udział energii z OZE w produkcji energii elektrycznej osiągnął 27% w skali roku. W maju 2024 roku OZE osiągnęły rekordowy udział w produkcji prądu w skali miesiąca – 35,9%. Mimo tego trendu, polska elektroenergetyka pozostaje najbardziej emisyjna w UE i trzecia na świecie pod kątem intensywności emisji.
W ramach działań, w tym tworzonych wniosków do gmin, będziemy zachęcać do tworzenia systemów OZE, w tym powiązanych z termomodernizacją budynków.
Czytaj też: Budżety obywatelskie w gminach Dolnego Śląska. Partycypacja dla klimatu
OZE w gminie Kamieniec Ząbkowicki
W 2022 r. gmina Kamieniec Ząbkowicki otrzymała 15 mln zł na wybudowanie gminnej instalacji fotowoltaicznej o mocy do 5 megawatów. Suma zgromadzonych już na ten projekt środków oznacza, że na to zadanie przeznaczonych zostanie ok. 20 milionów złotych.
– Dzięki realizacji tego projektu staniemy się gminą samowystarczalną energetycznie! Pokrywając wszystkie nasze potrzeby w zakresie energii, będziemy mogli sprzedawać w trybie hurtowym energię, co rocznie pozwoli nam uzyskiwać dodatkowe przychody do budżetu Gminy rzędu 2 mln zł rocznie. Z tych środków planujemy wdrożenie kolejnych programów prospołecznych związanych między innymi z dopłatami dla najbardziej potrzebujących mieszkańców do zużywanej energii – zapowiadał burmistrz Kamieńca Ząbkowickiego Marcin Czerniec.
Budowa ruszyła w czerwcu 2023 r. Inwestycja obejmuje również budowę przyłącza energetycznego do stacji GPZ Śrem. W założeniach planowano nawet 2 mln. zł rocznie przychodów do budżetu ze sprzedaży prądu.
Gmina Kamieniec Ząbkowicki planuje wystąpić o środki unijne w ramach naboru grantowego pn.: „Budowa magazynów energii na potrzeby OZE (już istniejących lub finansowanych z innych środków)” finansowanego z Funduszy Europejskich dla Dolnego Śląska 2021-2027. Program ten skierowany jest do osób fizycznych, które posiadają nieruchomość mieszkalną w granicach administracyjnych gminy Kamieniec Ząbkowicki. W sierpniu 2024 r. zorganizowano wstępne zbieranie dla mieszkańców.
Biogazownia w Ośrodku Hodowli Zarodowej Kamieńcu Ząbkowickim powstała jesienią 2022 roku. Z gnojowicy produkuje energię elektryczną, cieplną i dobry nawóz. Pierwsza położona jest przy oborze na 165 krów i ma moc rzędu 164 kilowatów.
Czytaj też: Klimatyczny strażnik peryferii: jak z rowerami w gminach Karkonoszy?
Odnawialne źródła w Jedlinie-Zdroju: wspólnie w klastrze
W programie ochrony środowiska Jedliny-Zdrój z 2017 r. (na lata 2018-2021) zapisano cele długoterminowe do roku 2021:
1. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15 % w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych.
2. Osiągnięcie w 2020 roku 10 % udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliwa II generacji.
Jedlina-Zdrój postanowiła zaangażować się w Wałbrzyski Klaster Energetyczny. Celem strategicznym Wałbrzyskiego Klastra Energetycznego jest „budowa samowystarczalnego energetycznie obszaru i gospodarki efektywnie korzystającej z wysokosprawnych źródeł wytwórczych pracujących w oparciu o lokalne zasoby odnawialnych źródeł energii, a także ograniczenie emisji gazów cieplarnianych”.
Wałbrzyski Klaster Energetyczny w kwietniu 2024 r. otrzymał 6,6 mln dofinansowania na OZE. Całkowity koszt projektu to ponad 15 mln zł. Zaplanowano 3600 dwustronnych paneli fotowoltaicznych o mocy 2 megawatów. Rocznie będzie ona produkować ok. 2200 megawatogodzin.
Do 31 grudnia 2024 r.powstanie też koncepcja rozwoju Wałbrzyskiego Klastra Energetycznego, która przyczyni się do lepszego zaplanowania rozwoju OZE oraz dostosowania tego procesu do lokalnych uwarunkowań oraz potrzeb. Zaplanowano diagnoza zasobów posiadanych przez klaster, przewidywany model funkcjonowania klastra, ogólny plan inwestycyjny oraz szczegółowy plan działań przedinwestycyjnych.
Czytaj też: Jakub Nowotarski: Europejski Zielony Ład w transporcie to mocne stawianie na transport publiczny
OZE w Świeradowie-Zdroju
Na terenie gminy miasta Świeradów-Zdrój w studium zagospodarowania przestrzennego nie wyznacza się nowych terenów wytwarzania energii elektrycznej – farm wiatrowych z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kilowatów
Jak podkreśla się w dokumencie, zgodnie ze Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim, miasto Świeradów-Zdrój zostało zakwalifikowane do strefy wysokie ryzyka lokalizacji elektrowni wiatrowych (lokalizacje niebezpieczne) ze względu na uwarunkowania przyrodnicze, takie jak występowanie: obszarów sieci Natura 2000, obszarów ważnych dla ptaków, obszarów szczególnie cennych dla zachowania populacji nietoperzy oraz wysokich walorów krajobrazowych. Ponadto teren miasta Świeradów-Zdrój jest objęty ochroną uzdrowiskową, co oznacza, że dla tego typu obszarów w wyżej wymienionym dokumencie przyjęto najbardziej restrykcyjne zalecenia dotyczące odległości elektrowni wiatrowych – minimum 1600 metrów od zabudowy przeznaczonej na cele uzdrowiskowe.
Na terenie miasta Świeradów-Zdrój dopuszcza się lokalizację terenów wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kilowatów – farmy fotowoltaiczne w ramach terenów zabudowy usługowej lub produkcyjno-magazynowej oraz oczyszczalni ścieków.
W Studium nie wyznacza się terenów wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii – biogazowni o mocy
przekraczającej 100 kilowatów.
Czytaj też: Transport w Trójmieście. Szybka Kolej Miejska i gdyńskie trolejbusy
OZE w gminie Walim. Elektrownia wodna Lubachów
W gminie Walim znajduje się jedna z najstarszych instalacji OZE w województwie dolnośląskim – elektrownia wodna Lubachów w Zagórzu Śląskim.
Uruchomiona w 1917 roku elektrownia wodna Lubachów posiada trzy turbozespoły o łącznej mocy zainstalowanej 1,23 MW, które pracują od ponad stu lat, wytwarzając energię dzięki sile wody zgromadzonej w sztucznym zbiorniku – Jeziorze Bystrzyckim.
W czasie ostatniej powodzi, jak wskazały Wody Polskie, Tauron Ekoenergia zbyt późno poinformował Wody Polskie o ekstremalnym odpływie wody ze zbiornika Lubachów w czasie wezbrania powodziowego, co doprowadziło do pogorszenia warunków pracy zbiornika Mietków.
– Z uwagi na brak wymiany informacji operatorzy zbiornika nie mieli czasu na odpowiednie przygotowanie go na przyjęcie zwiększonego dopływu z Lubachowa. Taka sytuacja spowodowała zagrożenie gwałtownego wypełnienia zbiornika i przelania się wody z niego przez koronę, a co za tym idzie podtopienia terenów poniżej zbiornika – stwierdziły Wody Polskie.
Instrukcja gospodarowania wodą Elektrowni Wodnej Lubachów nie określa sposobu powiadamiania ośrodka koordynacyjno-informacyjnego ochrony przeciwpowodziowej regionalnego zarządu gospodarki wodnej, o zrzutach wody ponad przepływ dozwolony. Oznacza to, że instrukcja nie spełnia obligatoryjnego wymogu wynikającego z rozporządzenia.
OZE w gminie Walim. Elektronie fotowoltaiczne
W październiku 2023 r. wójt gminy Walim wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach na budowę farmy fotowoltaicznej w Olszyńcu, którą chce zbudować wrocławska firma Rafin. Inwestycja zająć ma 6,5 hektara.
– Pretekstem do rozpoznania tego rynku było bardzo szybkie zaangażowanie i wdrożenie rozwiązań OZE od momentu kiedy pojawiły się na polskim rynku, dla wszystkich obiektów hotelowych i biurowych, które budujemy, restaurujemy, a potem nimi zarządzamy. Dziś myślimy o wdrożeniu ekologicznych źródeł energii w realizowanych oraz wybudowanych projektach mieszkaniowych – mówił Piotr Wiak, wiceprezes zarządu Rafin.
– Na tym przykładzie widać, że potrzeby ochrony przyrody czasami ograniczają rozbudowę odnawialnych źródeł. Nadal jest jednak sporo innych miejsc na ich rozbudowę, gdzie nie ma konfliktu z przyrodą, takie jak parkingi czy dachy budynków albo nieużytki – podkreśla Jeremi Jarosz z Towarzystwa Benderowskiego.
W lutym 2023 r. wydano decyzję na budowę elektrowni fotowoltaicznej o mocy do 3 megawatów w Zagórzu Śląskim na powierzchni 6,83 hektara. W odległości ok. 220 m na południe od działki przebiega linia elektroenergetyczna średniego napięcia, do której planuje się przyłączenie instalacji.
Czytaj też: Budżety obywatelskie w gminach Dolnego Śląska. Partycypacja dla klimatu
