Coś się nie podoba w urzędzie, w komunikacji miejskiej, w samorządzie? Złóż skargę!

Projekt „Prawo do petycji – prawo do transportu publicznego!” Grant realizowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI

Dostępne na warunkach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 (CC-BY-NC 4.o)

Skarga to ważny instrument obywatelskiego sprzeciwu i wpływu mieszkańców na działalność władzy publicznej. Warto pamiętać, że konstytucyjne prawo do petycji obejmuje nie tylko same petycje, ale również skargi i wnioski.

Skarga również jest jednym z odpowiedników prawa petycji do Parlamentu Europejskiego, które gwarantuje Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

Czym jest skarga?

W polskim języku prawnym termin „skarga” ma bardzo różne znaczenia. Istnieją na przykład skargi składane do sądu administracyjnego, które można wnosić w sprawach takich jak decyzje administracyjne czy bezczynność organów administracji publicznej, w tym także np. w kwestiach dostępu do informacji publicznej.

W tej publikacji „skarga” odnosi się wyłącznie do tej formy skargi, o której mowa w artykule 63 Konstytucji oraz w artykule 227 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Prawo do składania skarg gwarantuje każdemu Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, artykuł 63:
Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa.

Skargę może złożyć obywatel polski i cudzoziemiec, dorosły i małoletni, osoba prawna (np. stowarzyszenie, spółka, fundacja).

Skarga zdecydowanie różni się od petycji lub wniosku. O ile petycja i wniosek dotyczą działania na przyszłość, pewnej zmiany, to skarga wyraźnie odnosi się do niezadowolenia, naruszenia prawa lub interesu, nieprawidłowości lub innego rodzaju negatywnego działania, które powinno ulec zmianie.

Czytaj też: Koła gospodyń wiejskich. Potrzebne organizacje, problematyczna forma prawna

Co może być przedmiotem skargi?

Przepisy jedynie przykładowo wymieniają, co można skarżyć.

Kodeks postępowania administracyjnego, artykuł 227:
Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.

Dla przykładu można wymienić katalog spraw, które można zaskarżyć:

• problemy w transporcie publicznym, np. zbyt rzadkie kursowanie, spóźnienia pojazdów,
• zbyt wysokie ceny biletów
• sprzeczność z prawem działalności urzędu
• brak realizacji projektów wybranych w budżecie obywatelskim
• brak publikacji wymaganych dokumentów w Biuletynie Informacji Publicznej
• sprzeczność działania urzędu z przyjętymi strategiami lub planami
• opóźnienia w rozpoznawaniu spraw
• zła nawierzchnia dróg, ulic, chodników, dróg rowerowych
• zły stan urządzeń technicznych

Można złożyć skargę na złe rozpatrzenie wniosku (art. 241 kpa), nie możemy jednak złożyć skargi na rozpatrzenie petycji.

Kogo skarżymy i jak?

Skargę można złożyć pisemnie osobiście lub pocztą, mailowo (w tym przypadku polecamy zażądać potwierdzenia otrzymania) albo przez e-PUAP (potwierdzenie jest automatycznie). Musimy podpisać się imieniem, nazwiskiem lub adresem.

I tak na przykład składamy następujące skargi do następujących organów:

• skargę na wójta – do rady gminy
• skargę na burmistrza lub prezydenta – do rady miasta
• skargę na dyrektora jednostki gminnej (np. zarządu dróg, zarządu transportu miejskiego, zarząd Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego) – do rady gminy lub miasta
• skargę na starostę lub zarząd powiatu – do rady powiatu
• skargę na radę gminy, radę powiatu, sejmik województwa – do wojewody
• skargę na zarząd związku metropolitalnego lub związku powiatowo-gminnego – do zgromadzenia tego związku
• skargę na wojewodę – do premiera (z wyjątkami, gdy chodzi o sprawy, rozpatrywane na podstawie przepisów o decyzjach administracyjnych – wtedy do właściwego ministra)
• skargę na dyrektora szkoły publicznej – w przypadku szkoły gminnej do rady gminy lub miasta, w przypadku szkoły powiatowej – do rady powiatu lub miasta
• na ministra – do Prezesa Rady Ministrów (premiera)
• na premiera – do Sejmu (tak twierdzi Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej, choć to rozwiązanie nie zostało jeszcze wypróbowane)
• na kierownika organu centralnego – do ministra, któremu podlega (np. prezes Urzędu Transportu Kolejowego
• na komendanta powiatowego policji – do komendanta wojewódzkiego policji
• na komendanta wojewódzkiego policji – do Komendanta Głównego Policji
• na Komendanta Głównego Policji – do ministra właściwego ds. wewnętrznych
• na komendanta straży gminnej (miejskiej) – do rady gminy (miasta)
• na wojewódzkiego inspektora transportu drogowego – do głównego inspektora transportu drogowego
• na prezesa sądu rejonowego – do prezesa sądu okręgowego
• na prezesa sądu okręgowego – do prezesa sądu apelacyjnego
• na prezesa sądu apelacyjnego – do Krajowej Rady Sądownictwa

Czytaj też: Czy dokumenty i strategie Unii Europejskiej dają nam prawo do transportu publicznego? [ANALIZA]

Co po złożeniu skargi?

Jeśli adresat jeśli uzna, że sprawa do niego nie należy, w ciągu 7 dni przekazuje organowi właściwemu lub zwraca skargę skarżącemu – pod warunkiem wskazania odpowiedniego organu.

Kodeks postępowania administracyjnego, artykuł 231:
§ 1. Jeżeli organ, który otrzymał skargę, nie jest właściwy do jej rozpatrzenia, obowiązany jest niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni, przekazać ją właściwemu organowi, zawiadamiając równocześnie o tym skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ.

Adresat skargi może także wezwać do wyjaśnienia lub uzupełnienia skargi, gdy nie będzie mógł ustalić jej przedmiotu.

Potem odpowiedni urząd ma miesiąc na rozpatrzenie i odpowiedź.

Należy pamiętać, że rada gminy/miasta, rada powiatu i sejmik województwa mają obowiązek rozpatrzyć jako cała rada, a wcześniej sprawą zajmuje się komisja. Niestety, nie ma obowiązku wezwania skarżącego na komisję/posiedzenie rady, więc trzeba samemu sprawdzać terminy posiedzeń.

Czytaj też: Klimatyczny strażnik lepszych przepisów. Mniej biurokracji dla organizacji ekologicznych

Skarga i ponaglenie

Jeśli nie rozpatrzono naszej skargi w terminie miesiąca, możemy wnieść ponaglenie nieformalne (do tego samego organu) lub ponaglenie formalne.

Ponaglenie formalne wnosi się do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu, który nie rozpatruje skargi.

Niestety, organy wyższego stopnia to czasem inne organy niż wymienione wyżej. Np. ponaglenie na radę gminy/miasta/powiatu lub sejmik województwa wnosimy do samorządowego kolegium odwoławczego za pośrednictwem rady/sejmiku. Ponaglenie na wojewodę wnosimy do premiera za pośrednictwem wojewody.

Jeśli nie jesteśmy zadowoleni z rozpatrzenia skargi, możemy złożyć kolejną skargę, tym razem na organ rozpatrujący skargę. Np. jeśli rada gminy źle rozpatrzy skargę na wójta, mamy prawo wnieść skargę na radę gminy do wojewody (a potem ewentualnie na wojewodę – do premiera).

Jeśli uważamy, że dany organ samorządowy np. wójt albo rada gminy nieprawidłowo rozpatruje skargi, możemy zgłosić wojewodzie wniosek o kontrolę. Wojewoda bowiem sprawuje ogólną kontrolę nad rozpoznawaniem skarg.

Czytaj też: Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów stowarzyszeń i fundacji. Odpowiadamy na pytania