Obywatele składają skargi, wnioski, petycje. Odpowiadamy na często pojawiające się pytania
Projekt „Prawo do petycji – prawo do transportu publicznego!” Grant realizowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu Splot Wartości
Skarga, wniosek lub petycja (łącznie tworzące prawo do petycji, o którym mowa w art. 63 Konstytucji) są polskimi odpowiednikami prawa petycji do Parlamentu Europejskiego, które gwarantuje Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
Na często pojawiające się pytania odpowiadamy wspólnie ze Stowarzyszeniem Nowoczesnej Edukacji Prawnej.
Czytaj też: Czy dokumenty i strategie Unii Europejskiej dają nam prawo do transportu publicznego? [ANALIZA]
Czy można złożyć petycję, skargę lub wniosek mailem?
Tak, oczywiście. Minusem jednak jest brak automatycznego potwierdzenia, dlatego lepiej złożyć pismo za pomocą systemu e-PUAP albo poprosić adresata o potwierdzenie złożenia maila, do czego mamy prawo zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów.
Czy pismo musi mieć podstawę prawną?
Nie, to organ sam powinien na podstawie treści określić, czym jest dane pismo. Warto jednak powołać się na artykuł 63 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawę o petycjach, artykuł 227 Kodeksu postępowania administracyjnego (dla skarg) lub artykuł 241 Kodeksu postępowania administracyjnego (dla wniosków).
Czy petycja, skarga lub wniosek musi mieć uzasadnienie?
Nie. Oczywiście zawsze warto je napisać, by przekonać adresata skargi. Wniosek, skarga i petycja musi jedynie jasno określać, co jest przedmiotem danego pisma, to znaczy określać, jakie konkretnie sprawy zaskarżamy lub czego się domagamy. Adresat ma prawo nas o to zresztą dopytać.
Jaki jest termin rozpatrzenia naszego pisma?
Dla petycji są to trzy miesiące, dla skargi i wniosku miesiąc.
Które pismo wysłać, gdy chcemy się dowiedzieć czegoś o działalności urzędu?
W tym przypadku właściwa jest jeszcze inne pismo – wniosek o dostęp do informacji publicznej. Szczegóły można poczytać np. w naszym artykule.
Czytaj też: Sołectwa, osiedla i dzielnice czyli jednostki pomocnicze gminy
Czy można złożyć skargę na spółdzielnię mieszkaniową?
Co do zasady nie, gdyż spółdzielnia nie wykonuje zadań publicznych (chyba że w konkretnym przypadku wykonuje zadanie publiczne na podstawie np. umowy o dotację z samorządem). Każdy członek spółdzielni ma jednak prawo żądania rozpatrzenia przez właściwe organy spółdzielni wniosków dotyczących jej działalności.
Czy można zaskarżyć brak rozpatrzenia petycji, skargi lub wniosku do sądu administracyjnego?
Niestety, sądy administracyjne powszechnie uznają, że nie są właściwe do rozpatrywania skarg (w rozumieniu skargi do sądu) na nierozpatrzenie skarg (w rozumieniu skarg, o których mowa w niniejszej sprawie).
Skoro Konstytucja gwarantuje każdemu prawo do sądu istnieje teoretycznie możliwość złożenia pozwu dotyczącego nierozpatrzenia skargi do sądu powszechnego. Nie jest znane jednak orzecznictwo w takiej sprawie.
Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej domaga się stworzenia drogi sądowej w tych sprawach.
Czy pismo może być jednocześnie skargą i wnioskiem?
Tak, o ile zawiera kilka żądań – np. skarga na nieporządek oraz wniosek o uprzątnięcie danego miejsca. Należy wtedy rozpatrzyć obie sprawy w osobnych trybach.
Czytaj też: Kiedy trzeba przeprowadzać konsultacje społeczne i jak powinny wyglądać?
Czy można złożyć anonimową skargę, petycję lub wniosek?
Nie, pismo powinno być podpisana imieniem, nazwiskiem i adresem.
Czy można złożyć skargę na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej?
Teoretycznie żaden przepis tego nie wyłącza, ale trudno znaleźć organ skargowy w tym przypadku, bo nie ma organu nadrzędnego nad prezydentem Polski. Można za to do prezydenta składać wnioski lub petycje.
Czy można złożyć wniosek lub petycję do rady osiedla lub dzielnicy?
Tak, rada osiedla lub dzielnicy jest organem władzy publicznej. Ważne, że to cała rada uchwałą rozpatruje taki wniosek, nie może tego delegować na przewodniczącego, komisję czy zarząd osiedla.
Wniosek lub petycję możemy złożyć także do sołtysa. Skargę na radę dzielnicy lub osiedla albo na sołtysa złożymy do rady miasta lub gminy.
Czego nie można się domagać w drodze wniosku lub petycji?
Nie można domagać się załatwienia spraw, dotyczących wyłącznie poszczególnej osoby, bez jej zgody.
Nie można się domagać ukarania winnych – do tego służy zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia.
Czytaj też: Organy w fundacji. Jak poradzić sobie z prawnymi zawiłościami?
Czy wniosek, petycja lub skarga musi być podpisana?
Nie, żadne przepisy nie przewidują podpisania skargi ani podpisem własnoręcznym ani elektronicznym, wystarczy podanie imienia i nazwiska lub nazwy organizacji oraz adresu.
Do kogo zaskarżyć działalność zarządu dróg powiatowych?
Do rady powiatu.
Czy można złożyć skargę na stowarzyszenie lub fundację?
Tak, ale tylko w zakresie, w jakim wykonują zadania publiczne. Do jej rozpatrzenia zgodnie z przepisami właściwy jest premier lub ministrowie sprawujący nadzór nad działalnością tej organizacji. Ma to obecnie sens jedynie w przypadku fundacji, gdyż stowarzyszenia nadzorowane są przez starostów.
Do kogo zaskarżyć działalność Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego lub Miejskiego Zakładu Komunikacji, które są spółką miejską?
Do rady miasta (tak uznało w swoim piśmie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji).
Czy można prześladować albo dyskryminować skarżącego za złożenie skargi lub wniosku?
Jest to niedopuszczalne i kodeks postępowania administracyjnego bezpośrednio tego zakazuje. Prawo składania skargi jest prawem konstytucyjnym. Nie znaczy to, że dozwolone przy tym jest naruszanie dóbr osobistych. Zatem obrażanie kogokolwiek albo bezpodstawne i nieprawdziwe zarzuty naruszające dobre imię, również w treści skargi, mogą być podstawą do zaskarżenia.
Czytaj też: Organy w stowarzyszeniu. Odpowiadamy na pytania prawne dotyczące NGO
