Transport publiczny w Berlinie. Kolej miejska, metro, tramwaje… i nie tylko
System transportowy w Berlinie jest mocno rozwinięty, a władze Berlina planują dalszą jego rozbudowę.
– Więcej transportu publicznego to lepsza ochrona klimatu, lepsza jakość życia i nowoczesna mobilność dla wszystkich mieszkańców naszego miasta. Każdy środek transportu ma swoje mocne strony, a najlepsze rezultaty da optymalne wykorzystanie wszystkich atutów poszczególnych z nich. Nasze miasto dysponuje już sprawnym transportem publicznym. System będzie dalej rozwijany, szczególnie z myślą o polepszeniu połączeń z obszarami peryferyjnymi i nowymi osiedlami mieszkaniowymi – podkreśla Manja Schreiner, senatorka (ministra) ds mobilności, transportu, ochrony klimatu i środowiska.
Czytaj też: Jakiego transportu chcą wrocławianie? Sondaże, badania, dane [ANALIZA HIPERMIASTA]
Kolej miejska w Berlinie (S-Bahn Berlin)
S-Bahn zasadniczo porusza się po wydzielonym torowisku naziemnym, a na linii północ-południe – wydzielonym tunelem w centrum. Dlatego jest znacznie bardziej punktualna niż zwykła kolej – w 2023 r. 95% kursów przyjechało na czas.
Zasadniczo w systemie berlińskiej kolei miejskiej są trzy rodzaje linii.
Pierwsze kursują ze wschodu na zachód przez centralną linię przebiegającą przez centrum Berlina (Stadtbahn). Pociągi kursują tam nawet co minutę-dwie.
Drugie kursują z południa na północ, spotykając się z poprzednimi na dworcu Friedrichstrasse. W centrum korzystają z tunelu.
Trzeci rodzaj linii S-Bahn to linie, kursujące po trasie kolei obwodowej, znanej jako Ringbahn.
Istnieje także specjalna szybka linia na berlińskie lotnisko.
Czytaj też: Linia kolejowa nr 292. Udana reaktywacja na wschodzie Wrocławia
Kolej regionalna
Oprócz kolei miejskiej działa też mocno rozwinięta kolej regionalna, łącząca Berlin zwłaszcza z położona zaraz za jego granicami Brandenburgią. Kursuje w takcie co najmniej co godzinę, a na odcinku centralnym porusza się po torach dalekobieżnych. Przez to jest szybszą alternatywą dla kolei miejskiej. Na centralnym odcinku poszczególnych linii jest sporo, przez to takt jest zagęszczony.
Kolej obsługiwana jest głównie przez państwowy koncern kolejowy Deutsche Bahn. W ruchu regionalnym w obszarze całego Berlina i Brandenburgii w 2023 r. 87,64% kursów przyjechało na czas, a pewność realizacji kursu wyniosła 97,8%.
Codziennie z Brandenburgii do Berlina dojeżdża aż 234,4 tys. osób. Do tego w drugą stronę przez granicę miasta i landu podróżuje 95,8 tys. pasażerów.
Są jednak w regionie także inne spółki kolejowe. Przykładem jest Niederbarnimer Eisenbahn (NEB), łącząca Berlin (dworce Ostkreuz i Lichtenberg) z Kostrzynem. Można dzięki temu dojechać z Wrocławia z jedną przesiadką (oprócz tego są dwa kursy PKP Intercity dziennie).
Metro (U-Bahn)
Berlińskie metro (U-Bahn) jest jednym z symboli miasta. Powstawało od początku XX wieku, jeszcze zanim powstał wielki Berlin, a metropolia była podzielona na liczne miasta i gminy.
Charakterystyczną linią metra jest Hochbahn czyli linia naziemna, przejeżdżająca przez dzielnicę Kreuzberg (linie U1 i U3).
Inna naziemna linia (U2) przebiega przez dzielnicę Prenzlauer Berg.
Metro jest znane ze swojej niezawodności. W 2023 r. metro miało aż 98,6% punktualnych kursów.
Najnowszą linią berlińskiego metra jest odcinek linii U5 między placem Aleksandra (Alexanderplatz) a Bramą Brandenburską. Odcinek połączył wcześniej oddzielone od siebie przerwą szlaki, umożliwiając bezpośrednie połączenie wschodnich dzielnic z Dworcem Głównym. Powstały też nowe stacje m.in. przy legendarnej już Wyspie Muzeów (Museumsinsel).
Koncepcja z maja 2023 r. zakłada przedłużenie wszystkich istniejących tras metra, a także stworzenie nowej, obwodowej linii U0. Łącznie zaplanowano 171 km nowych odcinków. Do tej pory jednak za lepszy pomysł uznawano rozbudowę systemu tramwajowego.
Tramwaje (Straßenbahn Berlin)
Tramwaje pozostały jedynie w Berlinie Wschodnim, w zachodniej części miasta zostały zlikwidowane ostatecznie w 1967 r. na rzecz rozbudowy metra i autobusów. Sieć tramwajowa liczy sobie obecnie 200 kilometrów długości (trzy razy mniej niż przed wojną, gdy w 1939 r. osiągnęła maksimum czyli 634 kilometry).
W dwóch miejscach przez rozbudowę sieci tramwaje wróciły do Berlina Zachodniego. Linia M10 została w ubiegłym roku przedłużona z Dworca Głównego w kierunku dzielnicy Moabit. Według szacunków, z nowej trasy skorzysta 10 tys. osób.
W planach jest dalsza rozbudowa, która przywróci, m.in. w okolicach placu Poczdamskiego (Potsdamer Platz) i dalej w kierunku Forum Kultury (Kulturforum) i osiedla Steglitz.
Tramwaje kursują albo jako metrolinie, oznaczone literą M i liczbą (w dzień w takcie co 10 minut) albo jako linie zwykłe, w rzadszym takcie. Łącznie jest 22 linii, z czego 9 to metrolinie.
Czytaj też: Linia kolejowa nr 751. Kolej miejska dla Nowego Dworu i Muchoboru Wielkiego?
Autobusy
Autobusy maja większe znaczenie w Berlinie Zachodnim, tj. tam, gdzie zlikwidowano sieć tramwajową. Również autobusy są podzielone na metrolinie (17) i linie zwykłe (152), do tego dochodzą 13 linie ekspresowe (litera X) oraz 45 linie nocne.
Często po ulicach Berlina kursują autobusy piętrowe, zwłaszcza na metroliniach.
Senat Berlina postawił też na kolejne buspasy, by przyspieszyć kursowanie autobusów.
Jednym z kluczowych celów jest całkowita elektryfikacja transportu autobusowego do 2030 r. Spółka BVG buduje nową zajezdnię specjalnie dla autobusów elektrycznych w dzielnicy Marienfelde. Powstanie w 2026 r. i będzie ósmą zajezdnią przewoźnika.
Czytaj też: Tunel kolejowy pod Wrocławiem. Realny czy fantastyczny?
Związek transportowy
Berlin nie ma osobnego systemu biletowego. Miasto jest bowiem częścią VBB czyli Związku Transportowego Berlina i Brandenburgii (Verkehrsverbund Berlin-Brandenburg), który oferuje różnego rodzaju bilety strefowe. W obszarze związku mieszka aż 6,3 mln ludzi.
Jedną trzecią udziałów w związku ma Berlin, jedną trzecią kraj związkowy Brandenburgia, a pozostałe udziały – powiaty w Brandenburgii.
Coraz bardziej popularną ofertą jest jednak Deutschlandticket czyli abonament na cały transport zbiorowy w całych Niemczech, dostępny za 49 euro miesięcznie dla każdego, w tym obywateli polskich.
Czytaj też: Przystanek kolejowy Arkady. Ważna inwestycja dla kolei miejskiej Wrocławia
Kolej Dużych Prędkości
Berlin jest połączony siecią Kolei Dużych Prędkości. Trzy podstawowe trasy to:
- linia do Lipska Monachium
- trasa do Hamburga
- linia do Hanoweru (i dalej w kierunku Zagłębia Ruhry i Kolonii)
Podstawowym węzłem przesiadkowym z kolei dalekobieżnej na regionalną i miejską jest Dworzec Główny (Hauptbahnhof), który obsługuje również kolej S-Bahn. Ma również połączenie z siecią tramwajów i metra (linia U5).
Inne środki transportu
Uzupełniającym środkiem transportu są promy, kursujące przez liczne berlińskie jeziora. Kursują według rozkładu i są w pełni włączone w biletowy system związku transportowego. Dostępnych jest sześć linii, z czego trzy są całoroczne.
Firma BVG pod szyldem Jelbi proponuje też aplikację, w której dostępne są wszystkie wypożyczalnie rowerów miejskich czy hulajnóg elektrycznych. Działają też specjalne punkty, gdzie można wypożyczyć i oddać pojazdy.
W latach 1989–1991 w Berlinie Zachodnim funkcjonowała również kolej magnetyczna (M-Bahn).
Czytaj też: Społeczny Program Tramwajowy AM i TUMW. Czy zmarnujemy szansę na inwestycje tramwajowe?
Jakie wnioski dla Wrocławia?
Berlin udowadnia, że nawet miasta, które mają rozbudowany system kolei miejskiej i metra, stawiają na tramwaje i buspasy. To bowiem systemy bardziej dostępne, które mogą utworzyć znacznie bardziej gęstą sieć połączeń.
Przykład berlińskiej kolei S-Bahn wskazuje, że kolej miejska wymaga dodatkowej infrastruktury, co najmniej czterech torów. Dlatego tak niezbędnymi inwestycjami dla Wrocławia są: dobudowa czwartego toru na estakadzie kolejowej oraz reaktywacja Towarowej Obwodnicy Wrocławia z odbudową czwartego toru, która będzie wrocławskim odpowiednikiem kolei obwodowej. W obu przypadkach możliwe będzie bowiem oddzielenie ruchu aglomeracyjnego od dalekobieżnego.
Berlin pokazuje też, że powinna istnieć gęsta sieć przystanków kolejowych w centrum miasta, połączona z innymi środkami transportu (w przypadku Wrocławia: z tramwajami).
Czytaj też: Tramwaj na Stabłowice. Ważne przedłużenie na rozwijające się osiedle
Fot tytułowe – Metro w Berlinie / Hipermiasto / CC-BY-NC-SA 4.0.
Kampanią Wybieram kolej Towarzystwo Benderowskie zachęca mieszkańców do przejazdów kolejowych, a decydentów – do wsparcia rozwoju kolei.
Informacja opublikowana w ramach realizacji projektu „Tramwaje i kolej dla klimatu”, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy Norweskich i Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. Treść dostępna na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.
