Transport we Wrocławiu ma szanse być lepszy. Uwagi aktywistów uwzględnione m.in. w sprawie tramwajów i kolei miejskiej
W ramach projektu „Na straży Europejskiego Zielonego Ładu w transporcie” współfinansowanego przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges – Civic Capital in Local Communities” aktywiści uczestniczyli w konsultacji założeń polityki społeczno-gospodarczej Wrocławia na rok budżetowy 2025
Do UM przesłane zostały stworzone przez Towarzystwo Benderowskie oraz skonsultowane przez Akcję Miasto (która formalnie złożyła pismo) i Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia uwagi do projektu. Ich spora część została uwzględniona w ostatecznym kształcie propozycji.
Kolej i kładki dla Zielonego Ładu
Aktywiści wnieśli o dopisanie nowego punktu w postaci “Rozpoczęcie prac nad utworzeniem Szybkiej Kolei Miejskiej”. Kolej to kluczowy a ograniczanie się do odnotowania w założeniach programu rządowego Kolej+ to za mało. Takie postanowienie wynika z deklaracji podpisanej przez prezydenta Jacka Sutryka dnia 25 czerwca 2024 r. Rozwój kolei jest też kluczowym postulatem Europejskiego Zielonego Ładu i wpisuje się w cele polityki klimatycznej Unii Europejskiej.
Według aktywistów, UM Wrocław powinien podjąć konkretne prace na rzecz stworzenia pilotażowej linii kolei miejskiej (np. Leśnica-Psie Pole) oraz planu docelowej siatki kursów, a także plan działań na rzecz wspierania modernizacji Wrocławskiego Węzła Kolejowego oraz plan poszerzenia wspólnego biletu (np. o inne gminy czy bilety czasowe).
Uwagę uwzględniono, a zadanie otrzymało brzmienie: „Program rozwoju i poprawy funkcjonowania komunikacji kolejowej na terenie Wrocławia i Aglomeracji Wrocławskiej” i uzupełniono opis zadania o pozostałe pozycje.
Działacze wnieśli również o zmianę zadania “Budowa kładki nad ujściem Widawy” na zadanie “Budowa kładek pieszo-rowerowych”. Oprócz budowy kładki nad ujściem Widawy należy uwzględnić zaplanowaną budowę Kładki Niepodległości nad fosą miejską, a także przygotowanie kolejnych inwestycji: kładki nad fosą miejską przy ul. Sikorskiego oraz kładki Kowale/Swojczyce – Psie Pole/Zgorzelisko (co wynika z odpowiedzi na interpelację radnego Mateusza Żaka), kładek z Nadodrza na Szczepin (interpelacja radnej Izabeli Duchnowskiej). Uwaga została uwzględniona.
Czytaj też: Jakub Nowotarski: Europejski Zielony Ład w transporcie to mocne stawianie na transport publiczny
Aktywizm na rzecz tramwajów we Wrocławiu
Innym postulatem było dopisanie w pkt 12 Realizacja Wrocławskiego Programu Tramwajowego 2.0 rozpoczecia prac Jagodno, Swojczyce, Maślice, Muchobór Wielki, Klecinę, Ołtaszyn, Księżę Wielkie, Pracze Odrzańskie, Psie Pole oraz na ulice Racławicką, Gajowicką i Borowską
– Do realizacji programu tramwajowego niezbędne jest szybkie projektowanie tras, w celu pozyskiwania funduszy zewnętrznych oraz planowania wykorzystania budżetu miasta. Rozbudowany system tramwajowy, co wynika m.in. z Wrocławskiej Polityki Mobilności i Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, jest kluczowy dla zrównoważonej polityki transportowej i przyspieszenia poruszania się transportem publicznym w centrum. Takie postanowienie również wynika z deklaracji podpisanej przez prezydenta Jacka Sutryka dnia 25 czerwca 2024 r – przekonywali społecznicy.
Uwaga została przyjęta pozytywnie. – Wrocławski Program Tramwajowy 2.0 został zaprezentowany w połowie 2022 r. W oparciu o nowy program następuje wybór kolejnych działań tramwajowych w związku z nową perspektywą unijną 2021-2027. Na 2025 r. przewiduje się kontynuację prac projektowych trasy tramwajowej na Maślice, rozpoczęcie tych prac dla kolejnych kierunków: do szpitala przy ulicy Borowskiej, na Klecinę, Jagodno oraz Księże Wielkie wraz z przebudową trasy wzdłuż ulicy Opolskiej i przywróceniem komunikacji tramwajowej na wschodnim odcinku ulicy T. Kościuszki. Przeprowadzimy konsultacje społeczne do rekomendowanych wariantów przebiegu trasy tramwajowej na Psie Pole — wymienił wrocławski magistrat.
Według społeczników, potrzeba jednak dalszych działań w sprawie tramwajów. – Cieszymy się z poszerzenia programu tramwajowego, ale brakuje w wyjaśnieniach UM np. kwestii tramwajów w ul. Racławickiej, gdzie ogromne korki potwierdzają potrzebę stworzenia szybkiego transportu zbiorowego – podkreśla Jeremi Jarosz z Towarzystwa Benderowskiego.
Istotne jest również dodanie zadania “Przystanki wiedeńskie przy ul. Świdnickiej wraz z trasą rowerową”. Inwestycja ta, zgodnie z konsultacjami społecznymi jest oczekiwana przez większość mieszkańców, a zgodnie z wiążącymi deklaracjami Wrocławskiego Panelu Obywatelskiego powinna być zrealizowana już w 2021 r. Tego postulatu jednak nie uwzględniono.
Czytaj też: Jak zmieniał się Wrocławski Program Tramwajowy? [ANALIZA HIPERMIASTA]
Rowery dla Zielonego Ładu we Wrocławiu
Autorzy upomnieli się o dopisanie kwoty 20 mln zł w 2025 roku na wyremontowanie chodników i przebudowę niebezpiecznych przejść dla pieszych. Zły stan chodników jest ogromna bolączką pieszych, a bezpieczeństwo mogą zapewnić np. wyniesione przejścia dla pieszych. Program powinien przewidywać również ochronę przed nielegalnym parkowaniem Takie postanowienie wynika również z deklaracji podpisanej przez prezydenta Jacka Sutryka dnia 25 czerwca 2024 r.
Działacze AM, TB i TUMW domagali się również dopisania kwoty 30 mln zł w 2025 roku na program rowerowy. Kwota ta wynika z potrzeb, artykułowanych niejednokrotnie zarówno przez prezydenta Jacka Sutryka, jak i mieszkańców, a także z dokumentów strategicznych oraz wymogów Europejskiego Zielonego Ładu w transporcie. Niezbędne jest dokończenie sieci tras, zwłaszcza w centrum, a także szybka budowa połączeń międzyosiedlowych – w tym tzw. zielonej osi zachodniej czy Promenady Krzyckiej.
UM stwierdził jednak, że w takim dokumencie nie wpisuje się konkretnych kwot. – Bez konkretnych sum w budżecie nie da się realizować poważnego programu rowerowego i pieszego, który odpowiadałby wyzwaniom Europejskiego Zielonego Ładu – uważa Jeremi Jarosz z Towarzystwa Benderowskiego.
W piśmie znalazł się wniosek o dodanie do zadania 18. „Tworzenie zielonych korytarzy pieszo-rowerowych” przykładowego korytarza: ulic Orawska-Spiska. W założeniach brakuje bowiem konkretów dotyczących inwestycji i działań. Stworzenie priorytetowego korytarza ulic Orawska-Spiska jest zgodne z zaprezentowanym Planem dla Południa i stworzy szybki rowerowy korytarz, dzięki któremu podróż rowerem będzie mocno konkurencyjna wobec samochodu.
– Planowane jest przygotowanie do realizacji kolejnych odcinków Promenady Krzyckiej oraz przygotowanie dokumentacji projektowej i przystąpienie do realizacji połączenia pieszo-rowerowego w korytarzu ulic Spiska-Kamienna oraz ulic Spiska-Orawska (realizacja przez inwestora zewnętrznego w ramach art. 16 Ustawy o drogach publicznych). Wybudowane zostaną zielone połączenia pieszo-rowerowe do wałów nad Ślęzą i kładki pieszo-rowerowej na połączeniu ulic Francuska-Trawowa. Trwa projektowanie „Zielonej Rowerowej Osi Zachodniej” oraz realizacja drogi dla pieszych i rowerów wzdłuż rzeki Dobra na odcinku od ulicy Kłokoczyckiej do kanału Kłokoczyckiego – dopisał UM do zadania.
Działacze chcieli również konkretyzacji przez dopisanie w zadaniu „Parkingi rowerowe w miejscu zamieszkania” przez budowę co najmniej 20 parkingów w 2025 roku. Obecne sformułowanie nie zawiera żadnych konkretnych wskazań i nie wynika z niego żadne działanie. Parkingi będą szczególnie konieczne w ramach wdrażania rządowego programu zakupu rowerów elektryczny i rowerów cargo. Rowery takie bowiem nie mogą być parkowane w piwnicach czy wnoszone na piętra śródmiejskich kamienic.
– Przewiduje się rozbudowę części zamontowanych w ramach pilotażu wiat, których pojemność okazała się niewystarczająca oraz budowę nowych wiat w ramach rewitalizacji podwórzy, zgodnie postulatami zgłaszanymi w konsultacjach społecznych – odpisali urzędnicy.
Również – jak przekonywali autorzy pisma – w ramach “Realizacja Programu Rewitalizacji Zieleni, Nabrzeży i Wysp Odrzańskich” warto zapisać konkretne planowane inwestycji, w tym realizacji trasy Blue Velo. Z obecnej treści założenia nie wynika żadne działanie ani żaden plan na 2025 rok. W ramach realizacji trasy Blue Velo i Cyklostrady Dolnośląskiej nad Odrą powinien pojawić się bezpieczny trakt rowerowy o twardej nawierzchni.
Czytaj też: Kolejowo-Rowerowy Okrągły Stół. Jak rozwijać sieć rowerową w zgodzie z koleją miejską?
Europejski Zielony Ład w transporcie. Parkowanie i sygnalizacja
W piśmie znalazł się postulat wykreowania nowego zadania „Kontrola prawidłowości parkowania”. Jak zwracali uwagę działacze, nieprawidłowe parkowanie jest smutną rzeczywistością wrocławskich chodników. Powszechne naruszane są przepisy, dotyczące np. zachowania 1,5 metra miejsca na chodniku. W ramach zadania Straż Miejska Wrocławia powinna być wzmocniona kadrowo i finansowo, a kontrola parkowania powinna być regularnie powtarzana.
Według UM na razie sytuacja się nie zmieni. – Zwiększenie efektywności działań Straży Miejskiej wobec kierujących pojazdami naruszających przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym w zakresie parkowania pojazdów poprzez realizację systematycznych kontroli osiągnie oczekiwany efekt po wzmocnieniu finansowym, a w konsekwencji kadrowym Straży Miejskiej Wrocławia. Obecne środki finansowe na wynagrodzenia strażników miejskich nie są konkurencyjne na rynku pracy przez co istnieją problemy z całkowitym zlikwidowaniem wakatów na stanowiskach strażniczych (obecnie 75 wakatów) – zapisano w odpowiedziach.
Według autorów istotny jest również priorytet w sygnalizacji świetlnej dla zrównoważonego transportu. Zbyt mała prędkość komunikacji miejskiej wynika m.in. z monitoringu Wrocławskiej Polityki Mobilności. Przyspieszenie tramwajów i autobusów wpłynie także na oszczędność i możliwość rozwoju oferty przewozowej. Zadanie powinno obejmować w szczególności analizę sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniach, także pod kątem ułatwień dla ruchu pieszego i rowerowego. Wzorem Tramwajów Warszawskich powinna być powołana komórka ds. przyspieszenia tramwajów.
Uwagi dla klimatu
W propozycjach uwzględniono również kwestie klimatyczne, przez apel o dodanie nowego zadania „Przygotowanie projektu adaptacji Starego Miasta do zmian klimatu”.
Wrocław dysponuje ogólnym planem adaptacji do zmian klimatu, który teraz trzeba ukonkretnić. Zmiana powinna rozpocząć się od ścisłego centrum, np. od tworzenia deptaków, zamiany niektórych miejsc parkingowych na zieleń, zmniejszania powierzchni zabetonowanej czy zabrukowanej (w tym nadmiernie rozbudowanej infrastruktury komunikacyjnej z czasów urbanistyki prosamochodowej), tworzenia naziemnych przejść dla pieszych (np. pl. Dominikański) czy zazieleniania gorących miejsc (tzw. miejskich wysp ciepła).
Uwagi nie uwzględniono, jednakże działaina UM będą zgode z postulowanym kierukiem. – Adaptacja do zmian klimatu ma charakter ogólnomiejski i w równym stopniu dotyczy obszarów staromiejskich, jak i obszarów śródmiejskich czy osiedli peryferyjnych o dużym stopniu urbanizacji. Dlatego działania prowadzone w ramach planu adaptacji dotyczą całego obszaru miasta. Zgodnie z zapisami planu po 6 latach jego obowiązywania planujemy jego ewaluację i aktualizację. Tym razem chcemy, aby Miejski Plan Adaptacji w sposób bardziej szczegółowy wskazywał niezbędne działania dopasowane do problemów środowiskowych poszczególnych rejonów miasta, w tym że szczególnym uwzględnieniem zagadnień miejskiej wyspy ciepła i rozwoju błękitno-zielonej infrastruktury – czytamy w piśmie UM.
Działacze upomnieli się również o uchwalenie i realizację uchwały krajobrazowej. Według aktywistów, estetyzacji powinna podlegać nie tylko przestrzeń centrum, gdzie park kulturowy zadziałał, ale całe miasto. Wdrożenie uchwały krajobrazowej mogłoby też ułatwić ruch pieszy przez zmniejszenie liczby ogrodzeń na osiedlach mieszkaniowych. UM jednak twierdzi, że w związku z wyrokiem TK z dnia 12 grudnia 2023 r. brak jest podstawy formalno-prawnej, aby Gminy, w tym Gmina Wrocław, mogły przyjąć uchwałę krajobrazową.
Działaniom proklimatycznym i transportowym sprzyjałoby też wdrożenie kolejnej edycji Funduszu Osiedlowego, a także określenie terminowej realizacji zadań WBO. Obywatele zgłaszają wieloletnie zapóźnienia w realizacji projektów WBO, co opóźnia realizację projektów np. z dziedziny klimatu czy zrównoważonego transportu.
Magistrat odpowiedział, że kolejna edycja Funduszu Osiedlowego zostanie ogłoszona w 2026 r. W zakresie WBO urzędnicy twierdzą, że „z uwagi na konieczność uzyskania uzgodnień z jednostkami niezależnymi od Gminy Wrocław nie ma możliwości przyśpieszenia czy to opracowania dokumentacji czy też wykonania prac budowlanych. Realizacja projektów WBO odbywa się niezwłocznie”.
Czytaj też: Rowery w Barcelonie. Jak aktywiści walczą o lepszą infrastrukturę rowerową?
Jawność dla każdego
W ramach walki o jawność, zgodnie z ideami Karty Praw Podstawowych (Artykuł 42 – Prawo dostępu do dokumentów) wniesiono o dopisanie nowego punktu. Założeniem jest rzetelna i regularna publikacja rejestrów umów, wniosków, skarg, wniosków o dostęp do informacji publicznej od dnia 1 września 2024 r. przez urzędy, jednostki i spółki miejskie. W dalszej kolejności powinny być udostępniane inne istniejące rejestry, w tym rejestry decyzji, zarządzeń (w tym zarządzeń kierownika urzędu), uchwał organów spółek i innych dokumentów. UM, jednostki miejskie i spółki powinny dokonać analizy danych, które powinny podlegać udostępnieniu. W szczególności należy udostępniać rejestry, zestawienia i ewidencje, by obywatele mogli potem sami wybrać, jakie wnioski o dostęp do informacji publicznej kierują do jednostek i spółek miejskich, bez potrzeby publikacji wszystkich danych.
Uwagi nie uwzględniono, jednakże zapewniono, że „Uruchomienie publikacji rejestru w Urzędzie oraz docelowo w spółkach komunalnych i jednostkach planowane jest od 1 września 2024 r.”.
Wreszcie, angażowaniu mieszkańców pomoże postulat udostępnienia wszystkich warstw mapy Systemu Informacji Przestrzennej, które są cennym źródłem informacji o mieście. Niektóre warstwy są jednak publicznie niedostępne, co należałoby zmienić w interesie jawności, przejrzystości i debaty o Wrocławiu, w tym polityki transportowej i klimatycznej.
Uwagi nie uwzględniono, lecz zgodnie z pismem, UM „pracuje stale nad poszerzaniem zakresu informacji przestrzennej i danych publicznie dostępnych”. – Zagadnienie zwiększenia ilości udostępnianych zasobów SIP znalazło się również w projekcie „Modernizacja Systemu Informacji Przestrzennej Wrocławia”, dofinansowanym z środków UE, dla którego są obecnie prowadzone postępowania przetargowe – dodali urzędnicy miejscy.
Czytaj też: Tramwaj w ul. Gajowickiej. Musi powstać od razu przy przebudowie, bez „przejściowego” buspasa
Projekt „Na straży Europejskiego Zielonego Ładu w transporcie” współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges – Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
Sfinansowane ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
Projekt realizuje Towarzystwo Benderowskie w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Akcja Miasto. Treść dostępna na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.