Ochrona krajobrazu górskiego w Sudetach jest słaba. Problem w miejscowościach turystycznych
Towarzystwo Benderowskie w ramach projektu „Klimat na Dolny Śląsk” finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny zajmuje się m.in. ochroną krajobrazu.
Tekst jest częścią raportu Hipermiasta, dotyczącego polityki klimatycznej, przyrodniczej i przestrzennej na Dolnym Śląsku.
Do konfliktów dotyczących krajobrazu górskiego dochodzi w popularnych turystycznie częściach Sudetów. Powstają kolejne apartamentowce, które zajmują tereny przyrodnicze, a brak transportu publicznego (opisywany przez nas w innych raportach), powoduje zwiększoną presję na budowę parkingów, które zajmują tereny zielone. Widoczne jest to m.in. w popularnym kurorcie Karpacz.
Symbolem dewastacji krajobrazu w rejonie Sudetów jest hotel Gołębiewski w Karpaczu, który powstał bez poszanowania kontekstu, górskiego krajobrazu, zabytkowego charakteru okolicy.
Do konfliktu w związku z ustanawianiem Planu Ochrony obszaru Natura 2000 doszło w gminie Stronie Śląskie, w Masywie Śnieżnika. Kontrowersje wzbudza również inwestycja w apartamentowce w miejscowości Bolesławów (gmina Stronie Śląskie), na terenie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego, gdzie mają powstać ośmiopiętrowe budynki hotelowe.
Konflikt między interesami gospodarczymi a ochroną przyrody opisany został też w gminie Kamienna Góra w Rudawach Janowickich, gdzie władze samorządowe chcą za pomocą planu zagospodarowania przestrzennego zapobiec niekontrolowanemu rozrastaniu się wsi.
Karkonoskiemu Parkowi Narodowemu w Szklarskiej Porębie zagraża zaś bezpośrednio budowa obwodnicy Szklarskiej Poręby, którą forsuje samorząd Szklarskiej Poręby. Przyroda w okolicach Szklarskiej Poręby jest także narażona na niszczenie przez rosnący ruch samochodowy.
Czytaj też: Spotkanie o klimacie, autobusach, kolei i wykluczeniu transportowym
Silnie zachwiany obszar Sudetów
Instytut Rozwoju Terytorialnego w swoim stanowisku podkreśla, że „Obszar górski charakteryzuje się dużą wrażliwością funkcjonalną i przestrzenną, co powoduje że jest narażony na silne zachwiania i zaburzenia równowagi środowiskowej. Narażone są zwłaszcza relacje przestrzenne i powiązania funkcjonalne w zakresie przyrodniczym, środowiskowym i krajobrazowym. Ta specyfika górskich obszarów turystycznych i uzdrowiskowych wymaga szczególnie wrażliwego podejścia przy prowadzeniu polityki przestrzennej i wyznaczaniu kierunków rozwoju. (…) Biorąc pod uwagę, iż wysoka jakość krajobrazu sprzyja rozwojowi kultury, tworzy więzi społeczne, przynosi korzyści gospodarcze konieczne jest zachowanie równowagi w prowadzonej polityce przestrzennej na szczeblu lokalnym.”
Problemy w Sudetach zauważono też w nauce. Dla przykładu, jak wskazują Krystyna Bryś i Hanna Ojrzyńska w pracy Przemiany Krajobrazu Wsi Górskich w Sudetach Wschodnich w odniesieniu do krajobrazu wsi Bielice, Nowy Gierałtów i Goszów (powiat kłodzki, gmina Stronie Śląskie), „Wprowadzenie obcej stylistycznie zabudowy letniskowej, willowej i obiektów turystycznych doprowadziło do zaburzenia historycznych układów wsi, a w miejscowościach podmiejskich do stopniowego zaniku ich krajobrazowej odrębności”.
Według Bryś i Ojrzyńskiej, „W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wielu miejscowości przeznacza się coraz więcej takich terenów, położonych poza historycznym obszarem zabudowy, na cele budowlane.” Skutkuje to budową domów, najczęściej sprzecznych z tradycją budownictwa sudeckiego, a także rozbudową rozproszonej infrastruktury. „W ten sposób dawne tereny rolnicze stają się obszarami luźnej zabudowy typu podmiejskiego. Redukuje to również drastycznie obszar bioróżnorodności związanej ze środowiskiem dawnych pól i łąk oraz zubaża go pod względem gatunkowym. W konsekwencji prowadzi to do zaburzenia dotychczasowej kompozycji przestrzennej wsi i wpływa negatywnie na krajobraz widzialny.”
Czytaj też: W Karpaczu potrzebny jest program antysmogowy i wymiana pieców
Czy rozbudować kompleks narciarski w Szklarskiej Porębie?
Jak podkreślają Marek Furmankiewicz i Jacek Potocki w publikacji Przyroda a gospodarka– konflikty ekologiczne w zagospodarowaniu przestrzennym Sudetów, „Kolejny typ najczęstszych konfliktów przestrzennych dotyczy potrzeby ochrony przyrody i chęci turystycznego wykorzystania terenów o największych walorach przyrodniczych. Najgłośniejszym konfliktem ostatnich lat są plany rozbudowy kompleksu narciarskiego na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego forsowane przez władze miasta Szklarska Poręba”
Furmankiewicz i Potocki zauważyli również problem w okolicach Śnieżnika. „Budowa dużych budynków na terenie rezerwatu, wzrost ruchu turystycznego prowadzący do erozji gleb i plany przygoto-wania narciarskich tras zjazdowych napotykają na sprzeciwy przyrodników, gdyż Śnieżnik jest jednym z ostatnich sudeckich szczytów, który w znacznym stopniu zachował swoje wa-lory przyrodnicze. Alternatywą byłoby skoncentrowanie rozwoju infrastruktury turystycznej w rejonie już zagospodarowanej Czarnej Góry i ewentualnie w Górach Bialskich (np. rejon Czernicy). Śnieżnik mógłby być przy tym reklamowany jako szczyt, który w znacznym stopniu zachował środowisko naturalne nie przekształcone żadnym typem infrastruktury”.
Czytaj też: Wizyta w Rudawach Janowickich. Co z transportem, ochroną lasów i smogiem?
Fot. tytułowe: Hotel Gołębiewski w Karpaczu / Hipermiasto / CC-BY-NC-SA 4.0.
Informacja opublikowana w ramach realizacji projektu „Klimat na Dolny Śląsk” realizowanego przez Towarzystwo Benderowskie w partnerstwie z Towarzystwem Upiększania Miasta Wrocławia, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. Treść dostępna na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.
