Aktywizm a pisma. Petycja, wniosek, skarga ws. transportu, kultury, przyrody…
Fot. Ulica Pomorska na Nadodrzu, źródło: Hipermiasto, licencja CC-BY-NC-SA 4.0.
W ramach działu prawnego czasopisma Hipermiasto, prowadzonego przez Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej w ramach Mikrograntu (Projekt finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy Norweskich i Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny) odpowiadamy na pojawiające się pytania dotyczące tego, gdzie wysłać pismo w ramach działalności aktywistycznej, strażniczej czy rzeczniczej.
Polecamy też nasz poradnik dotyczący wniosków. W planach jest publikacja również poradnika dotyczącego skarg.
Czytaj też: Organy w fundacji. Jak poradzić sobie z prawnymi zawiłościami?
Co lepsze: petycja czy wniosek?
Ustawodawca nie rozgraniczył dokładnie zakresu petycji i wniosku, dlatego w przypadku postulatów można wybrać między tymi formami.
Jeśli chodzi o szybkość, lepszy jest wniosek, bo na rozpatrzenie jest miesiąc, w przypadku petycji – trzy miesiące. Petycja jest zaś publikowana w Biuletynie Informacji Publicznej.
Zupełnie czym innym jest skarga, bo w tym przypadku postulat dotyczy zwrócenia uwagi innemu organowi. Czym innym jest też wniosek o dostęp do informacji publicznej, gdy chcemy się czegoś dowiedzieć.
Chcę wyznaczenia drogi rowerowej lub chodnika
Należy wysłać petycję lub wniosek do odpowiedniego zarządcy drogi. Można to zrobić pisemnie, mailem lub przez system e-PUAP.
Są drogi gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe. W tym przypadku właściwy jest jednostka samorządu terytorialnego, odpowiedzialna za drogę, a w tym ostatnim przypadku (dróg krajowych) właściwa jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. W miastach na prawach powiatu poza autostradami właściwe jest miasto.
Wniosek do samorządu wysyłamy do organy wykonawczego (wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu, zarząd województwa). Jeśli chcemy wyznaczenia drogi lub chodnika poza istniejącymi drogami, to najczęściej właściwa jest gmina.
Jeśli nie wiemy, do kogo należy droga, nic nie szkodzi: urząd powinien przekazać wniosek lub petycję do odpowiedniego urzędu (nie obowiązuje to w przypadku informacji publicznej).
W przypadku braku odpowiedzi albo gdy się z nią nie zgadzamy, przysługuje skarga. Na wójta do rady gminy, na zarząd powiatu do rady powiatu, na zarząd województwa do sejmiku województwa, na Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych – do Ministerstwa Infrastruktury.
Czytaj też: Kiedy trzeba przeprowadzać konsultacje społeczne i jak powinny wyglądać?
Chcę, żeby chroniono drzewo jako pomnik przyrody.
W tym przypadku potrzebna jest petycja lub wniosek do rady gminy o podjęcie uchwały. Można też wystąpić do wójta, burmistrz, prezydent miasta by przygotował taką uchwałę.
Można też wnieść obywatelską inicjatywę uchwałodawczą, o czym napiszemy dokładnie w innym tekście.
W przypadku braku odpowiedzi albo gdy się z nią nie zgadzamy, przysługuje skarga: na wójta do rady gminy, na radę gminy do wojewody.
Chcę, by autobus kursował częściej.
Taki postulat można w przypadku publicznego transportu zbiorowego. W tym przypadku potrzebna jest petycja lub wniosek nie do przewoźnika, a do organizatora przewozów.
Najczęściej jest nim miasto lub gmina, czasem powiat lub województwo, czasem związek powiatowo gminny (np. Grodziskie Przewozy Autobusowe, Sowiogórskie Autobusy). W Warszawie i okolicach właściwy jest Zarząd Transportu Miejskiego, w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – Zarząd Transportu Metropolitalnego, we Wrocławiu – Wydział Transportu Urzędu Miejskiego.
W przypadku braku odpowiedzi albo gdy się z nią nie zgadzamy, przysługuje skarga do rady samorządu, który za nie odpowiada. W przypadku związku powiatowo-gminnego – skarga na zarząd związku do zgromadzenia związku.
Chcę się dowiedzieć, jakie inwestycje planuje urząd miasta na moim osiedlu.
W tym przypadku należy wysłać wniosek o dostęp do informacji publicznej do urzędu miasta. Można go wysłać mailem, e-PUAP-em lub listem.
W przypadku braku odpowiedzi przysługuje skarga do sądu administracyjnego.
Czytaj też: Badanie barier prawnych dla organizacji pozarządowych
Uważam, że ktoś zniszczył zabytek.
Niszczenie zabytku jest przestępstwem. Można zgłosić zawiadomienie do prokuratury, ale najlepiej skierować je do wojewódzkiego konserwatora zabytków, który może podjąć różne czynności. W przypadku bezczynności konserwatora i tak można zgłosić zawiadomienie do prokuratury.
Takie zawiadomienie składa się wyłącznie pisemnie, nie można skorzystać z maila lub e-PUAP-u.
Przeszkadza mi hałas w okolicy.
Jeśli jest to hałas pochodzący, należy zgłosić zakłócanie spokoju (art. 51 kodeksu wykroczeń) do policji lub straży miejskiej (gminnej).
Jeśli zaś jest to hałas podchodzący od zakładu, możemy zgłosić petycję lub wniosek o kontrolę poziomu hałasu do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Czytaj też: Informacja publiczna. Co zrobić, gdy nie otrzymujemy odpowiedzi na wniosek?
Chcę dowiedzieć się, czy linia kolejowa będzie wyremontowana.
Trzeba wysłać wniosek o dostęp do informacji publicznej do spółki Polskie Linie Kolejowe S.A., która jest zarządcą infrastruktury kolejowej.
W przypadku braku odpowiedzi przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Zawsze będzie to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z uwagi na siedzibę spółki.
Chcę dowiedzieć się, czy dworzec kolejowy będzie wyremontowany.
W tym przypadku wniosek o dostęp do informacji publicznej wysyłamy do spółki Polskie Koleje Państwowe S.A., która administruje dworcami (poza wyjątkami, np. przekazanymi samorządom).
Warto pamiętać o właściwej spółce, bo w przypadku dostępu do informacji publicznej nie ma przekazywania wniosków, zatem trzeba będzie złożyć nowy wniosek i obowiązywać będzie nowy termin na odpowiedź.
W przypadku braku odpowiedzi przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Również w tym przypadku odpowiednim sądem jest Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z uwagi na siedzibę spółki.
Czytaj też: Organy w fundacji. Jak poradzić sobie z prawnymi zawiłościami?
Uważam, że burmistrz źle zarządza urzędem miasta.
W tym przypadku trzeba skierować skargę do rady miasta. Zarzuty powinny jednak być konkretne i odnosić sie do konkretnych problemów oraz przedstawiać konkretne stwierdzenia.
W przypadku braku odpowiedzi od rady miasta skargę składa się do wojewody.
Chcę wprowadzenia budżetu obywatelskiego w moim samorządzie.
W tym przypadku petycję lub wniosek kierujemy do rady lub sejmiku odpowiedniego samorządu. Budżet obywatelski można wprowadzić w gminie, powiecie lub województwie.
W sprawie budżetu obywatelskiego można też wnieść obywatelską inicjatywę uchwałodawczą, o czym napiszemy dokładnie w innym tekście.
W przypadku braku odpowiedzi albo gdy się z nią nie zgadzamy, przysługuje skarga do wojewody.
Chcę wprowadzenia budżetu obywatelskiego w całym kraju.
W tym przypadku możemy skierować petycję do Sejmu, bo wymagałoby to zmiany ustawy. Nie ma obecnie w ustawodawstwie możliwości wpływu obywateli na budżet w całym kraju. Petycję zgłasza sie pisemnie albo przez skrzynkę podawczą (system e-PUAP), nie ma możliwości wysłania jej mailem.
W przypadku braku odpowiedzi albo gdy się z nią nie zgadzamy, nie przysługuje żaden środek odwoławczy, bo nie ma organu wyższego stopniem niż Sejm.
Możliwa jest też obywatelska inicjatywa ustawodawcza w takiej sprawie, która wymaga jednak zebrania aż 100 tys. podpisów.
Chcę zwiększenia funduszy na kulturę.
Taki wniosek lub petycję na poziomie samorządu można wysłać do wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zarządu powiatu i zarządu gminy. Tylko organy wykonawcze mają bowiem inicjatywę ws. budżetu, nie ma jej ani rada/sejmik ani sami obywatele. W przypadku braku odpowiedzi albo gdy się z nią nie zgadzamy, przysługuje skarga do wojewody.
Na poziomie krajowym można skierować go do Ministerstwa Finansów. przypadku braku odpowiedzi albo gdy się z nią nie zgadzamy, skargę na ministra wysyłamy do premiera (Kancelaria Prezesa Rady Ministrów).
Jeśli chcemy zaś zwiększenia funduszy na kulturę na poziomie unijnym, można wysłać petycje do Parlamentu Europejskiego.
Chcę dowiedzieć się, co można wybudować w danej okolicy.
W tym przypadku kierujemy wniosek o dostęp do informacji publicznej do urzędu gminy (miasta) o udostępnienie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w danej okolicy, ale również decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego i decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Wszystkie te dokumenty mogą określać, co powstanie w danym miejscu.
W przypadku braku odpowiedzi przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Można również równolegle skarżyć wójta do rady gminy (burmistrza i prezydenta – do rady miasta).
Chcę, żeby mieszkańcy mogli zabierać głos na sesji rady gminy.
W tym przypadku najczęściej potrzebna jest zmiana statutu gminy. Wniosek lub petycję w tej sprawie kieruje się do rady gminy, ale projekt może przygotować również wójt.
W przypadku braku odpowiedzi od rady gminy albo gdy się z nią nie zgadzamy, przysługuje skarga do wojewody (a na wójta – do rady gminy).
Czytaj też: Co można w trakcie ciszy wyborczej i ciszy referendalnej? Doradzamy
Informacja Stowarzyszenia Nowoczesnej Edukacji Prawnej. Treść dostępna na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.
Projekt finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy Norweskich i Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.
