Klimatyczni strażnicy europejskich funduszy. Jak gminy chcą wydawać pieniądze z UE?
Towarzystwo Benderowskie prowadzi projekt „Klimatyczny strażnik peryferii”. Projekt otrzymał wsparcie finansowe w ramach programu PROTEUS, prowadzonego przez Transatlantic Foundation, europejskie ramię The German Marshall Fund of the United States.
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autora(-ów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.
Do badania kwestii klimatycznych wybrano osiem gmin (do 20 tys.): gmina Jedlina-Zdrój, gmina Kamieniec Ząbkowicki, gmina Karpacz, gmina Malczyce, gmina Mirsk, gmina Szklarska Poręba, gmina Świeradów-Zdrój, gmina Walim.
Zachęcamy do zgłaszania własnych pomysłów, uwag, wniosków i spostrzeżeń dotyczących klimatu i powyższych gmin: info@hipermiasto.com
Teraz aktywiści przyjrzeli się przeznaczeniu funduszy europejskich w ramach tzw. Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) w badanych gminach (w przypadku Malczyc – Inny Instrument Terytorialny).
W projektach ZIT Aglomeracji Jeleniogórskiej nie znalazły się projekty ze Świeradowa-Zdroju.
Czytaj też: Klimatyczny strażnik zielonej energii. Jak rozwija się OZE w gminach Dolnego Śląska?
Fundusze w gminie Kamieniec Ząbkowicki
Gmina Kamieniec Ząbkowicki zgłosiła do Południowego ZIT projekt termomodernizacja budynków Zespołu Szkolno –Przedszkolnego nr 1 -Szkoły Podstawowej nr 1 w Kamieńcu Ząbkowickim, którego celem jest „wspieranie efektywności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych w Gminie Kamieniec Ząbkowicki”.
Drugim projektem jest termomodernizacja budynku Ośrodka Pomocy Społecznej i Centrum Integracji Społecznej w Kamieńcu Ząbkowickim. Jak wyjaśniono, realizacja zadania spowoduje wyraźne zmniejszenie przekroczenia norm jakości powietrza, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i poprawę efektywności budynku poprzez wykonanie nowej instalacji co i ciepłej wody, wykonanie nowego ekologicznego systemu źródła ciepła, ocieplenia dachu i stropodachu, wykonanie nowoczesnego systemu wentylacji pomieszczeń.
Zdecydowanie należy pochwalić ten typ projektów. Istotnym działaniem proklimatycznym jest nie tylko zmienianie źródeł ciepła na ekologiczne, ale przede wszystkim zmniejszanie energii, która jest potrzebna do ogrzewania budynków. Prawo UE w perspektywie wymaga takiej zmiany, zatem warto wykorzystać fundusze UE na jej wdrożenie.
Przewidziano też projekt „rozwój Transportu publicznego w gminie Kamieniec Ząbkowicki – budowa centrum przesiadkowego”, którego celem jest wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej jako elementu transformacji w kierunku gospodarki zeroemisyjnej w Gminie Kamieniec Ząbkowicki.
Transport publiczny wymaga zdecydowanie wsparcia, ale budowa centrum przesiadkowego nie jest priorytetowa. W gminie nie funkcjonuje aktualnie system transportu, dlatego priorytetem powinien być zakup autobusów i częste kursy, w tym skorelowane z koleją.
Dla porównania powiat kłodzki przewidział projekt „Rozwój transportu publicznego w powiecie Kłodzkim poprzez zakup niskoemisyjnego taboru autobusowego” i jest to znacznie bardziej priorytetowy kierunek finansowania.
Przewidziano również projekt „budowa trasy rowerowej do kompleksu sportoworekreacyjnego w Kamieńcu Ząbkowickim
II – Kamienieckie Doły wraz z budową parkingu dla pojazdów osobowych. Jak wyjaśniono, „projekt wpisując się w działanie Ekotransport miejski i podmiejski wypełnia cel szczegółowy „ Wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej jako elementu transformacji w kierunku gospodarki zeroemisyjnej” w ramach priorytetu „Wielokierunkowe wzmocnienie spójności obszaru”.
O ile budowa drogi rowerowej to działanie pożądane, to skrytykować należy budowę parkingu. Rozwiązania multimodalne powinny uwzględniać transport publiczny, a nie indukować transport samochodowy.
Czytaj też: Budżety obywatelskie w gminach Dolnego Śląska. Partycypacja dla klimatu
Fundusze w Karpaczu
Gmina Karpacz planuje budowę parkingu P&R przy ul. Wielkopolskiej w Karpaczu.
– Projekt dotyczy budowy parkingu P&R na przedmieściach Karpacza. Obiekt P&R pełniący funkcje parkingu buforowego zlokalizowany zostanie w bezpośredniej bliskości przystanku autobusowego komunikacji miejskiej i powiatowej oraz stacji kolejowej, dzięki czemu powstanie funkcjonalny węzeł przesiadkowy. W 2024 r. do Karpacza powrócą pociągi, natomiast stacja położona jest w dolnej części miasta w oddaleniu od wyżej położonego centrum. Lokalizacja obiektu P&R przy stacji kolejowej gwarantuje, że ta część miasta będzie obsługiwana przez przewoźników autobusowych dowożących podróżnych równocześnie na stację kolejową i do miejsca zaparkowania auta. Skutkiem projektu powinno być ograniczenie ruchu samochodowego w centrum Karpacza – przekonują autorzy.
– Projekt odpowiada zidentyfikowanemu i opisanemu w koncepcji wyzwaniu rozwojowemu ograniczenia indywidualnego ruchu samochodowego i potrzebie popularyzowania czystych form transportu. Realizacja projektu przyczyni się do zwiększenia atrakcyjności i dostępności transportu miejskiego i aglomeracyjnego oraz do niwelacji problemu nadmiernego ruchu samochodowego w centrum miasta Karpacza. Projekt realizowany będzie na terenie powiatu karkonoskiego, który charakteryzuje się wysokim poziomem wskaźnika motoryzacji oraz dużym natężeniem ruchu drogowego, w tym generowanym przez sektor turystyczny. Karpacz stanowi największe centrum turystyki na obszarze AJ i obok Szklarskiej Poręby jeden z dwóch ośrodków turystycznych na obszarze województwa dolnośląskiego o znaczeniu krajowym. Projekt dotyczy miasta, które boryka się z problemem nadmiernie rozwiniętego ruchu samochodowego generowanego przez turystykę masową, w tym dużą liczbę turystów jednodniowych. W Karpaczu od dwóch lat działa prywatna komunikacja miejska, uzupełniająca ofertę kursów Powiatowej Komunikacji Karkonoskiej na terenie miasta. Pomimo stosunkowo dobrej dostępności komunikacyjnej miasta, zapewnianej przez przewoźników autobusowych, wciąż większość turystów wybiera samochód jako środek transportu w dojazdach do Karpacza, co skutkuje zakorkowaniem centrum miasta i niskim komfortem ruchu pieszego – dodają.
Również w tym przypadku poddajemy w wątpliwość, czy budowa parkingu przyniesie efekt. Zdecydowanie lepszym kierunkiem byłby bezpośredni rozwój transportu publicznego, w tym kursów miejskich uzupełniających kursy Powiatowej Komunikacji Karkonoskiej, zwłaszcza w obliczu potrzeby zachęcania do przyjeżdżania do Karpacza pociągiem.
Karpacz przewidzial wart 5 mln zl projekt „Adaptacja zabytkowego budynku przy ul. Konstytucji 3 Maja 54 a na centrum obsługi ruchu turystycznego”.
Naszym zdaniem kluczowe jest, by projekt uwzględniał termomodernizację oraz wymianę źródeł ogrzewania.
Do finansowania przewidziano również projekt „Oazy zieleni w miastach Kowary i Karpacz”, w ramach którego przewidziano m.in. zazielenienie Skweru miejskiego przy ulicy Adama Mickiewicza w Karpaczu.
Ważne, by projekty zazielenienia słuzyły w istocie zazielenieniu, a nie jedynie remontowi (np. ławek), zatem niezbędne jest przede wszystkim sadzenie drzew i krzewów oraz zwiększanie powierzchni biologicznie czynnej. Istotne jest uwzględnienie wymagań adaptacji do zmian klimatu, w tym m.in. retencji wody.
Parafia Ewangelicko-Augsburska Wang zgłosiła zaś projekt „Zachowanie wartości architektonicznej oraz poprawa bezpieczeństwa pożarowego zabytkowego drewnianego kościoła w Karpaczu”. Jest to istotny projekt pod względem turystycznym i z zakresu dziedzictwa; w przypadku takich obiektów wyjątkowo kwestia klimatyczna nie musi być priorytetem.
Na straży funduszy UE w Szklarskiej Porębie
Miasto Szklarska Poręba zgłosiło „Park edukacyjno ekologiczno-przyrodniczy. Ogród deszczowy”. – Celem projektu jest podniesienie świadomości ekologicznej poprzez innowacyjne zagospodarowanie terenu parku miejskiego w Szklarskiej Porębie.
Ten typ projektów zdecydowanie wymaga pochwały. Łączy bowiem kwestie edukacyjne ze zmianą w przestrzeni, a ogród deszczowy odpowiada na potrzeby wynikające ze zmian klimatu.
Miasto zgłosiło również odnowę parku Ducha Gór w Szklarskiej Porębie. Na obszarze ok. 4,5 ha zaprojektowano ponad kilometr przyrodniczych ścieżek górskich, które prowadzą zwiedzających szlakiem najciekawszych okazów flory parkowej. Utworzony ponad 100 lat temu przez dwóch wybitnych pisarzy, braci — Carla i Gerharta Hauptmannów — park stał się zarówno ostoją rodzinną, jak i miejscem ich twórczej pracy. Zasadniczą część drzewostanu stanowią drzewa iglaste uzupełnione o celowe nasadzenia, wśród których przeważają srebrne świerki, modrzewie i sosny.
Również tutaj istotne jest, by zwiększyła się retencja wody i powierzchnia zielona oraz liczba drzew, a mniej ważny jest sam remont.
600 tys. zł kosztować ma termomodernizacja obiektu użyteczności publicznej, mieszczącego Referat Promocji Miasta Urzędu Miejskiego w Szklarskiej Porębie, a 1,5 mln renowacja energetyczna zabytkowego budynku użyteczności publicznej przy ul. Grabskiego 5.
Jak wspomniano wyżej, termomodernizacja powinna być aktualnie priorytetem, zarówno z uwagi na klimat, jak i smog, zatem należy wspierać tego typu inicjatywy.
Czytaj też: Jakub Nowotarski: Europejski Zielony Ład w transporcie to mocne stawianie na transport publiczny
Gmina Mirsk i fundusze na klimat. Walka z betonozą
Gmina Mirsk zgłosiła (wspólnie z inną gminą) wart 8,5 mln zł projekt „Zwiększenie atrakcyjności Gminy Mirsk i Gminy Świerzawa jako miejsca zamieszkania, pracy i wypoczynku”. – Celem projektu jest fizyczna odnowa przestrzeni publicznej poprzez zagospodarowanie przestrzeni między kamieniczkami rynku, deptaka, istniejącego skweru, zachowania i rozwoju zielonej infrastruktury na rynkach poprzez zwiększenie powierzchni czynnych biologicznie – przekonują autorzy.
Projekt, który ma zwiększyć zieleń na rynku w Mirsku, wpisuje się w trend walki z betonozą, który odwróci negatywne skutki dotychczasowych projektów rewitalizacji. Ten trend należy wspierać.
Gmina Mirsk wdraża też projekt „E-usługi publiczne w Gminach: Gryfów Śląski, Lubomierz i Mirsk” Jak wskazują, celem projektu jest wdrożenie nowych lub znacznie ulepszonych e-usług publicznych na terenie trzech gmin AJ.
Warto, by projekty cyfrowe uwzględniały np. lepszą dostępność informacji o środowisku i przestrzeni.
Środki europejskie a klimat w Jedlinie-Zdroju i Walimiu
Jedlina-Zdrój chce wydawać środki spólnie z Walimiem i Głuszycą.
9,3 mln zl Odnowa terenów publicznych na terenie trzech gmin JedlinyZdroju, Głuszycy i Walimia Gmina Jedlina Zdrój – Celem projektu jest fizyczna odnowa przestrzeni publicznych w celu poprawy ich funkcjonalności i bezpieczeństwa – piszą. Niestety, brakuje elementu zazieleniania oraz zmniejszenia betonozy.
Za 10 mln zł Zarząd Dróg, Komunikacji i Utrzymania Miasta w Wałbrzychu planuje wymianę 60 wiat przystankowych (na terenie miasta Wałbrzycha oraz Boguszowa Gorc, Szczawna-Zdrój, Jedliny-Zdrój, Głuszycy, Świebodzic na tzw. zielone przystanki, które „stanowią nowoczesne i ekologiczne rozwiązanie, przynoszące liczne korzyści zarówno środowisku, jak i mieszkańcom”. Celem ma być „zachowanie i rozwój bioróżnorodności oraz ograniczenie skutków zmian klimatu w WOF poprzez zielone przystanki komunikacji autobusowej”.
Budowa zielonych przystanków łączy wsparcie transportu publicznego z adaptacją do zmian klimatu i zazielenianiem. Istotne jest, by wiaty odpowiadały na potrzeby zmieniającego się klimatu (wiatry nawalne, deszcze, itd.).
10 mln zł ma kosztować modernizacja infrastruktury edukacyjnej na terenie Gmin Walim, Głuszyca oraz JedlinaZdrój
Gmina Walim. „Wspieranie zintegrowanego i sprzyjającego włączeniu społecznemu rozwoju społecznego poprzez poprawę
warunków kształcenia w edukacji podstawowej na terenie gmin partnerskich.”
Istotne jest, by każda modernizacja uwzględniała termomodernizację, nawet jeśli jej celem są usługi edukacyjne. Efektywność energetyczna będzie wpływać mocno na stan usług publicznych w przyszłości.
9 mln zł ma kosztwoać „zwiększenie atrakcyjności turystycznej na terenie gmin Głuszyca, Jedlina-Zdrój, Walim
poprzez budowę nowych obiektów”, co ma zapewnić „wspieranie zintegrowanego i sprzyjającego włączeniu społecznemu rozwoju zrównoważonej turystyki poprzez budowę nowych obiektów na terenie gmin partnerskich”. Projekt jest zbyt enigmatyczny, by go ocenić, jednakże budowa nowych obiektów powinna być ograniczona.
Lepszym sposobem wsparcia turystyki jest np. rozwój dróg rowerowych. Niestety mniej, bo 5,7 mln zł , przeznaczono na „rozwój turystyki rowerowej na terenie gmin Głuszyca, Jedlina Zdrój, Walim”.
5 mln zł przewidziano na modernizację zwiększająca efektywność energetyczną budynków użyteczności publicznej, której celem jest wspieranie efektywności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Oczywiście jest to potrzebny i istotny projekt.
Czytaj też: Transport w Trójmieście. Szybka Kolej Miejska i gdyńskie trolejbusy
Fundusze unijne w Malczycach
Gmina Malczyce przeznaczyć chce 2,6 mln zł na budowę ścieżki pieszo-rowerowej na starym torowisku kolejowym w Gminie Malczyce. Jak podkreślają, realizacja projektu zwiększy bezpieczeństwo pieszych, gdyż ścieżka rekreacyjna będzie oddalona od głównych dróg, gdzie się odbywa ruch samochodowy. Projekt pomoże ograniczyć zużycie paliw kopalnych i ochronę środowiska naturalnego.
Projekt należy ocenić zdecydowanie pozytywnie, gdyż budowa ma aspekt nie tylko rekreacyjny, ale i transportowy. Korytarze dawnych kolei trzeba zachowywać i wykorzystywać właśnie na budowę dróg rowerowych, gdyż są to cenne ciągi komunikacyjne, które można przekształcić bez potrzeby wywłaszczeń.
1 mln zł kosztować ma ogólnodostępny transport publiczny w Gminie Malczyce. Zadanie realizuje Plan Zrównoważonej
Mobilności Miejskiej (SUMP) a jego celem jest m.in. zapewnienie wszystkim mieszkańcom obszaru takich opcji transportowych, które umożliwiają dostęp do celów podróży i usług poprzez zakup zeroemisyjnego autobusu/busa przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych oraz ładowarkę samochodową. Bus wyposażony byłby w windę oraz maksymalnie 9 miejsc dla pasażerów (wraz z miejscem dla kierowcy). Zakup busa lub autobusu pozwoliłby na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych. Samochód w swoim założeniu miałby być zeroemisyjny w celu ograniczania emisji spalin. Ze względu na zakup w ramach innych projektów instalacji fotowoltaicznych realizacja zadania nie generowałaby również wysokich kosztów eksploatacyjnych.
Mamy jednak wątpliwości, czy 9 miejsc dla pasażerów to nie za mało. Rozkład powinien być skorelowany z odjazdami i przyjazdami pociągów w kierunku Wrocławia.
1 mln zł kosztować ma zagospodarowanie terenu rekreacyjnego z uwzględnieniem zachowania bioróżnorodności akwenu wodnego w miejscowości Wilczków. 85o tys. zaś utworzenie EKO Parku przy kanale rzeki Odry. Projekt ma połączyć przestrzeń wypoczynkową z działalnością edukacyjną.
Również milion przewidziano na stworzenie pola biwakowego z zapleczem sanitarnym, a jego celem jest ” poprawa zdrowia oraz kondycji psychofizycznej mieszkańców poprzez budowę zielonej infrastruktury, pełniącej funkcję miejsca integracji społecznej.”
To jedyny projekt gminy Malczyce, wobec którego mamy wątpliwości. Są lepsze formy zielonej infrastruktury niż pole biwakowe.
665 tys. zł kosztować ma budowa Strefy Aktywności w Malczycach Zadanie jest nakierowane na „zwiększenie atrakcyjności turystycznej miejscowości Malczyce i zwiększenie możliwości korzystania z aktywnych form turystyki pieszej i rowerowej.” Niestety, trudno ocenić to zadanie.
Oceniamy, że gmina Malczyce zaproponowała najbardziej wszechstronny zakres projektów klimatycznych. Wyraźnym brakiem jest brak inicjatyw dotyczących termomodernizacji, choć zidentyfikowano pięć budynków użyteczności publicznej, które jej wymagają.
Czytaj też: Kluczowe działania dla osiedli dla zrównoważonego transportu [ANALIZA HIPERMIASTA]
